คนที่เดินทางขึ้นเหนือบ่อยๆ และเคยมาที่ จ.ลำปาง อาจจะคุ้นเคยดีกับภาพ "รถม้า" ที่ถือเป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดมาช้านาน ถึงขนาดที่ในคำขวัญประจำจังหวัดยังบรรจุพาหนะชนิดนี้ไว้ด้วยว่า "ถ่านหินลือชา รถม้าลือลั่น เครื่องปั้นลือนาม งามพระธาตุลือไกล ฝึกช้างใช้ลือโลก"
"ลำปาง" จัดเป็นเมืองเก่าแก่ที่มีเรื่องเล่าขานระดับตำนาน และทำให้เมืองแห่งนี้มีชื่อเรียกหลากหลายชื่อ ไม่ว่าจะเป็น ศรีดอนชัย ลัมภะกัม-ปะนคร เขลางค์นคร และกุกกุฏนคร (นครไก่) และเพราะชื่อหลังนี้เอง ทำให้ "ลำปาง" ยังมี "ไก่ขาว" เป็นสัญลักษณ์ นอกเหนือไปจาก "ช้าง" เพราะมีบางตำนานเล่าขานกันว่า เมื่อครั้งที่พระพุทธเจ้าเสด็จออกโปรดสัตว์มาจนถึงเมืองนี้ พระอินทร์ทราบก็เกรงว่าชาวเมืองจะตื่นไม่ทันทำบุญกับพระพุทธองค์ จึงแปลงกายเป็นไก่สีขาวขันปลุกชาวเมืองให้ตื่นทันออกมาทำบุญตักบาตร ด้วยเหตุนี้เมืองลำปางจึงได้ชื่อว่า "กุกกุฏ นคร" อันหมายถึงเมืองไก่ขาว ไก่ขาวจึงเป็นสัญลักษณ์ของเมือง
คนที่จะมาเที่ยวลำปางตอนนี้ ถ้ายังพอไปได้ด้วยรถไฟก็ถือเป็นทางเลือกที่น่าสน ในช่วงหน้าฝนถนนลื่น น้ำมันแพง ลองเปลี่ยนวิธีเดินทางก็สะดวกดี โดยเฉพาะหากไปตู้นอนโยกเยกเหมือนมีคนไกวเปลไปตลอดทาง และหากไม่รีบร้อน คนรถไฟบอกอาจมีการแถมเวลานอนให้อีก 30 นาที โดยรถออกจากกรุงเทพฯ ช่วงเย็นไปสว่างที่สถานีฯ เมืองลำปางพอดี
แน่นอนมาถึงลำปาง ต้องมานั่งรถม้าชมเมือง แล้วก็ซื้อหาเซรามิกกลับไปเป็นของที่ระลึก เพราะถือเป็นสินค้าขึ้นชื่อของจังหวัด เพราะที่นี่เป็นแหล่งวัตถุดิบในการผลิตเซรามิกคุณภาพดี และจะว่าเป็นความบังเอิญที่พ้องกัน เมื่อ "ชามตราไก่" ชามก๋วยเตี๋ยวที่เราคุ้นเคยกันมานาน จากที่เคยนำเข้ามาจากเมืองจีน ก็เปลี่ยนสถานที่ผลิตมาอยู่ที่ลำปาง เมื่อสัก 40-50 ปีก่อน จนกลายเป็นของคู่เมืองเขลางค์นครไปอีกอย่างโดยปริยาย
นอกจากเรื่องเล่าเก่าแก่ของเมือง อันเป็นเสมือนมนต์เสน่ห์ให้กับถิ่นแห่งช้าง รถม้า และไก่แล้ว "ลำปาง" ยังเต็มไปด้วยความหลากหลายทางศิลปวัฒนธรรม ที่ผสมผสานกลมกลืนอย่างแยกไม่ออก และหากใครบอกว่า "สถาปัตยกรรมล้านนา" ที่เชียงใหม่เก่าแล้ว แต่กลับมีคนบอกว่าที่ลำปางเก่าแก่ยิ่งกว่า โดยเฉพาะอย่างยิ่งศิลปะบนไม้ ขณะที่หลายแห่งทรุดโทรมไปตามกาลเวลา แต่ที่ลำปางยังมีให้เห็นค่อนข้างสมบูรณ์อยู่หลายแห่ง ว่ากันเฉพาะที่ อ.เกาะคา ซึ่งอยู่ห่างจาก อ.เมือง ไม่มากนัก มีวัดสำคัญอยู่ 3 แห่ง
โดยจากตัวเมืองลำปางไปแค่ 18 กม. ไปตามทางหลวงสายลำปาง-เถิน ที่ "วัดพระธาตุลำปางหลวง" วัดเก่าแก่ที่มีความสำคัญเพราะเป็นที่ประดิษฐานของ "พระแก้วดอนเต้า" พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมือง ซึ่งใครมาลำปางก็ต้องมักแวะสักการะพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ที่นี่อยู่เสมอ ตามด้วย "วัดพระธาตุจอมปิง" บนเส้นทางเดียวกัน ที่มีความ "อันซีน" จากเงาสะท้อนขององค์พระธาตุ ผ่านรูเล็กบนหน้าต่าง มาปรากฏบนพื้นภายในพระอุโบสถตลอดเวลา
แห่งที่สามคือ "วัดไหล่หินหลวง" ซึ่งตั้งอยู่บนเนินเขาเล็กๆ หมู่ที่ 2 ตำบลไหล่หิน ห่างจากวัดพระธาตุลำปางหลวงไปราว 6 กม. ซึ่งจากเอกสารของวัดระบุว่ากันเป็นตำนาน วัดสร้างมาตั้งแต่ปี พ.ศ.218 หรือกว่าสองพันปี ซึ่งจริงแท้อย่างไรก็ถือเป็นเรื่องเล่าขาน แต่ที่มีหลักฐานชัดถึงการมีอยู่ของวัด ก็เมื่อราว พ.ศ. 2193 ที่มามีความเจริญขึ้นเมื่อครั้งครูบามหาป่า หรือ "มหาเกสรปัญโญภิกษุ" รับตำแหน่งเป็นเจ้าอาวาส และเพราะพระครูรูปนี้เองที่ทำให้วัดสวยงามขึ้นด้วยฝีมือช่างเชียงตุง และความงดงามดังกล่าวก็ยังมีอยู่ให้เห็นมาถึงปัจจุบัน ทั้งที่เวลาล่วงมาหลายร้อยปี ไม่ว่าจะเป็นหน้าบันลวดลายไม้แกะสลักสวยงาม ภาพวาดสีบนไม้ ซุ้มประตูโขง ที่ยังคงปรากฏลวดลายปูนปั้นรูปสัตว์ในคติของล้านนาให้เห็นเด่นชัด
ความสำคัญของ "วัดไหล่หินหลวง" อันเป็นชื่อที่ชาวบ้านเรียกขาน และมีชื่อเต็มอย่างเป็นทางการว่า "วัดเสลารัตนปัพพะตาราม" (ไหล่หินหลวงแก้วช้างยืน) ไม่ใช่แค่การเหลืออยู่ของศิลปะล้านนา ฝีมือช่างเชียงตุงเท่านั้น แต่วัดยังเป็นที่เก็บรักษาคัมภีร์โบราณอายุกว่า 700 ปี อันเป็นหลักฐานสำคัญทางประวัติศาสตร์ อยู่ ณ โรงธรรม ขณะเดียวกัน ก็ยังมีอาคารพิพิธภัณฑ์ที่รวบรวมข้าวของเครื่องใช้ของคนรุ่นก่อน ที่ปัจจุบันหาดูได้ยากเต็มที รวมถึง "กะลาผาซีก" ที่มีเรื่องเล่าเกี่ยวโยงถึงครูบามหาป่า เก็บไว้ให้เป็นปริศนาน่าขบคิดด้วย
เอาเป็นว่า ช่วงนี้ถ้าอยู่กับปัจจุบันแล้วกลับยังมองไม่เห็นอนาคต ก็ลองกลับไปดูอดีตที่แสนยาวนานของเมืองลำปาง และวัดไหล่หินหลวง แม้เรื่องราวการก่อเกิดจะเป็นเพียงแค่ตำนานที่เล่าขาน แต่ก็ยังเหลือร่องรอยพอให้คนรุ่นหลังได้ศึกษา การสร้างบ้านแปงเมืองของคนรุ่นโน้น...รุ่งเรืองและล่มสลายเพราะอะไรกัน
คลิกอ่านความคิดเห็นของเพื่อนๆ ได้ที่นี่ค่ะ
ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก
โดย วีวา
