ประชุมอาเซียน
ผลการประชุมสุดยอดอาเซียนครั้งที่ 15 (เดลินิวส์)
สมเกียรติ อ่อนวิมล
การประชุมสุดยอดอาเซียนครั้งที่ 15 และการประชุมสุดยอดร่วมกับประเทศคู่เจรจา 6 ประเทศ ที่จัดขึ้นที่ ชะอำ-หัวหิน จบลงไปแล้วเมื่อวันอาทิตย์ที่ 25 ตุลาคม พ.ศ. 2552 ที่ผ่านมา ผลของการประชุมก็เป็นไปตามแผนงานที่เตรียมการไว้ล่วงหน้า และงานใหม่ที่เป็นผลงานความริเริ่มและผลักดันของรัฐบาลไทยในฐานะประธานอาเซียน โดยสรุปมีเอกสารอันเป็นความตกลงและความเห็นชอบร่วมกันในรูปแบบต่าง ๆ ที่มีความสำคัญเป็นประกาศปฏิญญา มีสองฉบับ นอกนั้นเป็นคำแถลงร่วม 2 ฉบับ เป็นเอกสารออกร่วมกัน 3 ฉบับ เป็นคำประกาศ 1 เรื่อง รับทราบเอกสาร 23 เรื่อง นอกจากนั้นก็เป็นเอกสารลงนามและรับรองโดยคณะรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียน และคำแถลงผลการประชุมกับประเทศคู่เจรจา ดังรายการต่อไปนี้
1. เอกสารที่มีการรับรองโดยผู้นำ การประชุมสุดยอดอาเซียนครั้งที่ 15
1.1 ปฏิญญาชะอำ-หัวหินเนื่องในโอกาสการจัดตั้งคณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชนอย่างเป็นทางการ
1.2 ปฏิญญาชะอำ-หัวหินว่าด้วยการเสริมสร้างความร่วมมือด้านการศึกษา เพื่อบรรลุประชาคมอาเซียนที่เอื้ออาทรและแบ่งปัน
1.3 คำแถลงร่วมว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อการประชุมรัฐภาคีอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศสมัยที่ 15 และการประชุมรัฐภาคีพิธีสารเกียวโต สมัยที่ 5
1.4 แถลงการณ์ผู้นำอาเซียนว่าด้วยการเชื่อมระหว่างกันในอาเซียน 2. เอกสารแถลงการณ์ของผู้นำ การประชุมสุดยอดอาเซียนบวกสาม ครั้งที่ 12
2.1 แถลงการณ์ชะอำ-หัวหินว่าด้วยความร่วมมือเกี่ยวกับความมั่นคงด้านอาหารและพลังงานชีวภาพในกรอบอาเซียนบวกสามการประชุมสุดยอดเอเชียตะวันออก ครั้งที่ 4 2.2 แถลงการณ์ชะอำ-หัวหินว่าด้วยการจัดการภัยพิบัติของการประชุมสุดยอด เอเชียตะวันออก
2.3 แถลงข่าวร่วมของการประชุมสุดยอดเอเชียตะวันออก ครั้งที่ 4 ว่าด้วยการฟื้นฟูมหาวิทยาลัยนาลันทา
2.4 แถลงการณ์ประกาศการมีผลบังคับใช้ของเขตการค้าเสรีอาเซียน-ออสเตรเลีย-นิวซีแลนด์ 3. เอกสารที่มีการลงนามโดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ
3.1 ความตกลงเรื่องเอกสิทธิ์และความคุ้มกันของอาเซียน การประชุมสุดยอดอาเซียน-สาธารณรัฐประชาชนจีน ครั้งที่ 12 3.2 บันทึกความเข้าใจว่าด้วยการจัดตั้งศูนย์อาเซียน-จีน 4. เอกสารที่มีการลงนามโดยรัฐมนตรีเศรษฐกิจ
4.1 บันทึกความเข้าใจระหว่างรัฐบาลแห่งสมาชิกสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน) และรัฐบาลแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีนเกี่ยวกับความร่วมมือด้านทรัพย์สินทางปัญญา
4.2 บันทึกความเข้าใจระหว่างสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้กับสาธารณรัฐประชาชนจีนว่าด้วยการเสริมสร้างความร่วมมือทางด้านมาตรฐาน กฎระเบียบทางเทคนิค และการตรวจสอบและรับรอง 5. เอกสารผลการประชุมที่เป็นแถลงการณ์ของประธาน
5.1 แถลงการณ์ของประธานในโอกาสการประชุมสุดยอดอาเซียนครั้งที่ 15
5.2 แถลงการณ์ของประธานในโอกาสการประชุมสุดยอดอาเซียน-สาธารณรัฐประชาชนจีน ครั้งที่ 12
5.3 แถลงการณ์ของประธานในโอกาสการประชุมสุดยอดอาเซียน-ญี่ปุ่น ครั้งที่ 12
5.4 แถลงการณ์ของประธานในโอกาสการประชุมสุดยอดอาเซียน-สาธารณรัฐเกาหลี ครั้งที่ 12
5.5 แถลงการณ์ของประธานในโอกาสการประชุมสุดยอดอาเซียน-อินเดียครั้งที่ 7
5.6 แถลงการณ์ของประธานในโอกาสการประชุมสุดยอดอาเซียนบวกสาม ครั้งที่ 12
5.7 แถลงการณ์ของประธานในโอกาสการประชุมสุดยอดเอเชียตะวันออก ครั้งที่ 4
หากดูเฉพาะระดับชั้นของความสำคัญของเอกสารความตกลงที่ทำกันก็จะพบว่ามีที่สำคัญถึงระดับ "ปฏิญญา" หรือ "Declaration" เพียง 2 ฉบับเท่านั้น
ปฏิญญาเรื่องการจัดตั้งคณะกรรมการด้านสิทธิมนุษยชนถือเป็นความก้าวหน้าครั้งสำคัญของอาเซียนและยกให้เป็นความสำเร็จของรัฐบาลไทยที่ใช้ความพยายามอย่างยิ่งยวดผ่อนปรนหนักเบาจนองค์กรด้านสิทธิมนุษยชนของอาเซียนเกิดขึ้นได้ตรงตามกำหนดที่ไทยในฐานะประธานวางแนวทางและกรอบเวลาเพื่อให้บรรลุผลไว้แต่แรกเริ่ม คณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชน คณะแรกจัดการประชุมครั้งแรกไปแล้วพร้อม ๆ กับการประชุมสุดยอดที่ชะอำ-หัวหิน หากจะยกย่องผู้เกี่ยวข้องในเรื่องนี้ก็ต้องเริ่มที่ฟิลิปปินส์ในฐานะประเทศผู้ริเริ่มความคิดเรื่องการตั้งองค์กรด้านสิทธิมนุษยชนของอาเซียนตั้งแต่ครั้งแรกเริ่มความคิดที่จะร่างกฎบัตรอาเซียน ส่วนรัฐบาลไทยก็ต้องได้รับการยกย่องว่าจัดระบบการทำงานเร่งผลักดัน เจรจา กล่อมเกลาฝ่ายที่คัดค้านและจัดการทำงานร่างโครงสร้างการทำง่านขององค์กรจนบรรลุเป้าหมายภายในกำหนดวันเวลาที่วางไว้ ท่านเอกอัครราชทูตสีหะศักดิ์ พวงเกตุแก้ว คือตัวแทนฝ่ายไทยและทำหน้าที่ประธานคณะกรรมการระดับสูงอาเซียนที่ทำหน้าที่ยกร่างกรอบการทำงานหลักเกณฑ์ต่าง ๆ ของ "คณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชน" ดังนั้นคุณสีหะศักดิ์ พวงเกตุแก้วจึงควรได้รับการยกย่องในฐานะคนทำงานที่มีประสิทธิภาพของกระทรวงการต่างประเทศ
ปฏิญญาชะอำ-หัวหินว่าด้วยการเสริมสร้างความร่วมมือด้านการศึกษา เพื่อบรรลุประชาคมอาเซียนที่เอื้ออาทรและแบ่งปัน เป็นเอกสารสำคัญระดับ "ปฏิญญา" ฉบับที่สอง ที่เป็นผลงานของรัฐบาลไทย โดยเฉพาะกระทรวงศึกษาธิการผู้ทำหน้าที่ยกร่างเอกสาร แม้จะเป็นเอกสารที่ไม่ได้มีกำหนดงานใดที่บังคับหรือเร่งเวลาการสร้างประชาคมอาเซียนด้านสังคมและวัฒนธรรม แต่ก็แสดงถึงจุดยืนของไทยและอาเซียนที่เห็นเรื่องการศึกษาเป็นเรื่องสำคัญในการสร้างประชาคมอาเซียน
โดยรวมการประชุมสุดยอดอาเซียนครั้งนี้ไม่มีความตกลงที่น่าตื่นตาตื่นใจ ไม่มีวิกฤติการณ์อันใดที่จะทำให้อาเซียนต้องแตกตื่นและหาทางออกเป็นความตกลงสำคัญเช่นครั้งมี "ความริเริ่มเชียงใหม่" เพื่อแก้ไขวิกฤติการณ์การเงินโลกเมื่อ 10 ปีเศษที่ผ่านมา เรื่องใหม่เช่นเรื่องการศึกษากับอาเซียนก็เป็นเพียงเอกสารที่ริเริ่มจากฝ่ายไทย เรื่องการลงทุนเพื่อโครงสร้างพื้นฐานก็เป็นผลจากความร่วมมือจากจีน
ที่อาจไม่ตื่นเต้นเป็นข่าวใหญ่แต่มีความสำคัญมากคือการที่อาเซียนประกาศความตกลงการค้าเสรีกับนิวซีแลนด์เป็นประเทศล่าสุดยังผลให้ ณ เวลานี้อาเซียนเปิดเขตการค้าเสรีอย่างสมบูรณ์แล้วกับประทศคู่เจรจาครบทั้ง 6 ประเทศ คือ จีน ญี่ปุ่น สาธารณรัฐเกาหลี อินเดีย ออสเตรเลีย และ นิวซีแลนด์ ดังนั้น "ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน" จึงเดินหน้าเต็มที่เพื่อสู่การเป็นประชาคมที่ครบถ้วนสมบูรณ์ในปี ค.ศ. 2015
ความสำเร็จราบรื่นของการประชุมสุดยอดอาเซียนครั้งสุดท้ายในความรับผิดชอบของไทยในฐานะประธาน เป็นความสำเร็จของทุกฝ่าย ตั้งแต่ข้าราชการกระทรวงการต่างประเทศที่เป็นผู้จัดการทำงานหลักหนักมาตลอดสองปีที่ผ่านมา ประชาชนชาวไทยที่เริ่มเข้าใจถึงความสำคัญของอาเซียนมากขึ้น ชาวจังหวัดเพชรบุรีและประจวบคีรีขันธ์ และ ฯพณฯ นายกรัฐมนตรี อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ
นายกรัฐมนตรีอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ เป็นผู้นำไทยและผู้นำอาเซียนผู้ซึ่งทำหน้าที่ประธานอาเซียนดำเนินการประชุมอันมากมายหลายหลากได้อย่างมีประสิทธิภาพและรอบรู้ เตรียมพร้อม ด้วยบุคลิกที่ราบเรียบสุภาพอ่อนโยน ด้วยการใช้ถ้อยคำสำนวนภาษาอังกฤษที่ฉะฉานงดงามและมีศิลปะ การกล่าวสุนทรพจน์แต่ละครั้งล้วนสุนทรีสมเป็นสุนทรพจน์ระดับนานาชาติ การแถลงข่าวต่อสื่อมวลชนนานาชาติทำได้อย่างมีคุณภาพและคงความสุขุมพร้อมกับความหนักแน่น มีวุฒิภาวะผู้นำ ในยามที่มีคำถามระดับทวิภาคีที่สำคัญท่านนายกรัฐมนตรีอภิสิทธิ์ ก็สามารถตอบคำถามได้อย่างสุขุมแหลมคม สมกับผู้ทำหน้าที่ประธานอาเซียน
หนึ่งปีครึ่งของการทำหน้าที่ประธานอาเซียนกำลังจะผ่านพ้นไป วันเวลาที่ผ่านไปถือเป็นประสบการณ์สำคัญยิ่งต่อชาวไทยทั้งประเทศที่ได้มีโอกาสเรียนรู้ถึงความสำคัญของอาเซียนและบทบาทหน้าที่อันสำคัญของรัฐบาลไทยที่เริ่มก่อตั้งอาเซียนมาเมื่อ 42 ปีที่แล้ว จนถึงบทบาทในปีล่าสุดในปี ค.ศ. 2009 / พ.ศ. 2552 อันเป็นปีที่ 42 ของอาเซียน
ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก
