ช่วงนี้มีข่าวคนฆ่าตัวตายให้ได้ยินบ่อย ๆ ชาวนาที่เครียดจากผลผลิตข้าว นักเรียนที่เครียดจากผลสอบเข้ามหาวิทยาลัย คุณหมอที่ท้อแทกับโรคร้ายที่รุมเร้า ท้ายที่สุดคนเหล่านี้ก็เลือกจบชีวิตตนเองเพื่อจะได้ไม่ต้องเผชิญกับปัญหาอีกต่อไป
หลายคนอาจตำหนิที่คนเหล่านี้ที่เลือกทางออกด้วยวิธีการเช่นนี้ แต่จะมีสักกี่คนที่เข้าใจคนเหล่านี้ว่ากว่าจะถึงวินาทีที่พวกเขาตัดสินใจจบชีวิตของตนเอง พวกเขาได้เจออะไรมาบ้าง แม้คนอื่นจะมองว่าพวกเขาอ่อนแอและคิดผิดที่ตัดสินใจแบบนี้ แต่สำหรับพวกเขามันคือทางออก
ก่อนที่จะตัดสินใจจบชีวิตตนเอง คนเหล่านี้มักจะส่งสัญญาณเพื่อขอความช่วยเหลือจากคนรอบข้างก่อนเสมอ แต่ส่วนใหญ่แล้วมักจะไม่ได้รับการตอบสนอง สัญญาณร้องขอความช่วยเหลือของพวกเขามักจะไม่เป็นที่รับรู้จากคนรอบข้าง เมื่อไม่มีใครได้ยินเสียง เมื่อไม่มีใครช่วยเหลือตามที่ร้องขอ พวกเขาก็จะยิ่งจมดิ่งไปกับความทุกข์มากขึ้น สุดท้ายก็ลงเอยด้วยการจบชีวิตตนเอง
ดังนั้น การที่จะโทษคนที่ตัดสสินใจฆ่าตัวตายว่าคิดผิดเพียงฝ่ายเดียวจึงไม่ถูกคนใกล้ชิดที่อยู่รอบข้างก็มีส่วนบกพร่องด้วยที่ไม่ได้ยินเสียงร้องขอความช่วยเหลือของพวกเขา และไม่สามารถช่วยเหลือให้พวกเขาพ้นจากความทุกข์ได้
ปัญหาการฆ่าตัวตายส่วนใหญ่มักเป็นผลมาจากโรคซึมเศร้า ซึ่งเป็นการเจ็บป่วยทางจิตใจที่พบได้บ่อย ยิ่งสภาวะทางสังคมมีความกดดันมากขึ้นเช่นทุกวันนี้ โอกาสที่จะเกิดโรคซึมเศร้าก็มีมากขึ้น สำหรับประเเทศไทยของเราปัญหานี้เพิ่มขึ้นทุกปี
อาการของโรคซึมเศร้าสังเกตได้ง่าย ๆ คือ ผู้ที่ป่วยด้วยโรคเหล่านี้จะมีอารมณ์เศร้า ท้อแท้ เบื่อตัวเอง รู้สึกชีวิตไม่มีค่า หงุดหงิดง่าย เบื่ออาหาร นอนไม่หลับ ไม่มีสมาธิในการทำงาน บางรายอาจแยกตัวเองไม่อยากสุงสิงกับใคร เมื่ออาการของโรคซึมเศร้ารุนแรงขึ้น ความคิดอยากตาย อยากทำร้ายตนเองก็จะเกิดขึ้น ซึ่งถ้าไม่ได้รับการเยียวยาความคิดนี้ก็สามารถที่จะนำไปสู่การลงมือฆ่าตัวตายได้
การที่ผู้ป่วยโรคซึมเศร้ามีความคิดอยากตายนั้นเป็นผลของโรค และมันส่งผลให้ความคิดของผู้ป่วยผิดปรกติไป มีทรรศนะต่อปัญหาต่าง ๆ ผิดไป เรื่องที่บางคนคิดว่าเป็นเรื่องเล็ก ๆ อาจกลายเป็นสาระที่ใหญ่มากสำหรับผู้ป่วยเหล่านี้ มันเป็นเรื่องของความเจ็บป่วย ไม่ใช่การอยากก่อปัญหา จึงไม่ถูกต้องทที่จะไปตำหนิผู้ป่วยเหล่านี้
ปัจจุบันสังคมยังมองผู้ที่พยายามฆ่าตัวตาย หรือฆ่าตัวตายสำเร็จอย่างผิด ๆ ว่าเป็นการหาความเดือดร้อนให้ตัวเองและผู้อื่น ผู้ป่วยที่พยายามฆ่าตัวตายแต่ไม่สำเร็จเมื่อไปรักษาตัวที่โรงพยาบาลมักถูกแพทย์พยาบาลที่ไม่มีความรู้ด้านสุขภาพจิตตำหนิ แถมประกันสังคม และประกันสุขภาพอีกหลายประเภทก็ไม่คุ้มครอง เพราะถือว่าเป็นการหาเรื่องให้ตัวเอง
แล้วคนที่เจ็บป่วยเหล่านี้จะไปพึ่งพาใคร...
ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าที่คิดฆ่าตัวตายมักมีความผิดปรกติของความคิดอยู่ 3 เรื่องใหญ่ ๆ คือ คิดว่าตนเองไม่มีคุณค่าหรือเป็นคนสร้างภาระให้กับคนอื่น คิดว่าตนเองไม่มีที่ที่จะพึ่งพาอาศัยได้อีกแล้ว คิดว่าชีวิตของตนเองจบสิ้นแล้ว ไม่เหลืออะไรแล้ว
ด้วยความผิดปรกติของความคิดที่เป็นผลมาจากโรคเช่นนี้แหละที่นำผู้ป่วยก้าวไปสู่การทำร้ายตนเอง หรือจบชีวิตตนเอง...
แล้วเราจะช่วยเขาได้อย่างไร...
คุณลองทำสิ่งต่อไปนี้ดู แล้วคุณจะรู้ว่ามีคุณค่าต่อเขา
รู้จักรับฟังปัญหาคนรอบข้างด้วยใจที่สงบ เยือกเย็น และมีปัญญา อย่าฟังเพียงแค่ว่าเขาคิดอะไร แตต้องฟังเพื่อให้รู้ว่าเพราะอะไรเขาจึงคิดเช่นนั้น ไม่ตัดสิน ไม่ตำหนิ ไม่แก้ไขสิ่งที่เขาคิดหรือรู้สึก เพราะบางทีเขาก็ไม่ต้องการให้คุณเข้าไปช่วยแก้ไขปัญหาให้ เพียงแค่อยากให้มีใครสังคนรับรู้ความทุกข์ของเขา
แสดงให้เขารู้ว่าคุณรับรู้ถึงความทุกข์ของเขา จะด้วยคำพูด การบีบมือ การโอบกอดก็ได้ ด้วยการกระทำเพียงแค่นี้จะทำให้เขารู้สึกว่าชีวิตเขายังมีคุณ
เมื่อเขาระบายความทุกข์จนหมดแล้ว ซึ่งคุณจะดูออกเองเพราะเขาจะดูผ่อนคลายขึ้น ลองเสนอความคิดที่จะทำให้เขาได้เกิดความกระจ่างในความทุกข์ของตัวเอง เพื่อให้เขาได้เกิดความคิดใหม่ที่ไม่เป็นโทษต่อตนเอง
หลายอย่างที่เขาเป็นทุกข์คุณอาจสามารถช่วยได้...
บางกรณีอาจต้องใช้มืออาชีพ การแนะนำให้พบจิตแพทย์ หรือการพาไปพบจิตแพทย์อาจจำเป็น บ้านเราแม้จะมีจิตแพทย์น้อย แต่ก็ยังพอที่จะช่วยกันได้
ลงมือช่วยกันตั้งแต่วันนี้ เพราะบ้านเมืองของเราจะต้องเจอกับปัญหานี้มากขึ้นอย่างแน่นอน ทั้งเศรษฐกิจ สังคม การเมือง ล้วนเป็นเงื่อนไขที่ทำให้คนได้ต้องเดินไปสู่ปัญหานี้อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
ถ้าเราไม่ช่วยกันก็ไม่รู้ว่าคนไทยจะไปพึ่งใคร....
ที่มา : หนังสือพิมพ์ โลกวันนี้ (นายแพทย์อุดม เพชรสังหาร) ฉบับวันที่ 22 พฤษภาคม 2551
