เรียบเรียงข้อมูลโดยกระปุกดอทคอม
บุญข้าวสาก 2556 ตรงกับวันที่ 19 กันยายน ประเพณีบุญข้าวสาก ของชาวอีสานในช่วงบุญเดือนสิบ เพื่ออุทิศให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว
ประเพณีบุญข้าวสาก บุญเดือนสิบ เป็นอีกประเพณีหนึ่งที่สืบทอดกันมาในภาคอีสาน โดยบุญข้าวสาก หรือ ประเพณีบุญข้าวสาก เป็นงานประเพณีที่ถูกจัดขึ้นในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือนสิบ ของทุก ๆ ปี และในปี 2556 ประเพณีบุญข้าวประดับดิน ก็ตรงกับวันที่ 19 กันยายน นี่เอง ทั้งนี้ ประเพณีบุญข้าวสาก เป็นการทำบุญเพื่ออุทิศให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว รวมถึงการอุทิศส่วนกุศลให้แก่สัตว์นรกหรือเปรตอีกด้วย
ความเป็นมาบุญข้าวสาก การทำบุญข้าวสาก เป็นงานบุญประเพณีที่เกิดจากความเชื่อที่ว่า ในช่วงแรม 1 ค่ำ เดือน 10 ถึงแรม 15 ค่ำนั้น เป็นช่วงเวลาที่วิญญาณของบรรพบุรุษที่ล่วงลับไป จะกลับมาเยี่ยมญาติพี่น้อง ทำให้ญาติพี่น้องที่ยังมีชีวิตอยู่ทำบุญทำทานอุทิศส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว เพื่อถือว่าเป็นการตอบแทนบุพการีที่ล่วงลับ และให้ตนเองมีความสุขความเจริญสืบไป
พิธีกรรมบุญข้าวสาก มีรายละเอียดดังนี้ ในวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 10 ชาวบ้านจะเตรียมข้าวสาก รวมถึงการทำข้าวต้ม ขนม อาหารคาวหวานหมาก พลู และบุหรี่ไว้ทำบุญทำทาน พอเข้าวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10 ชาวบ้านจะพากันทำบุญใส่บาตร จนกระทั่งเมื่อถึงเวลาประมาณ 09.00 น.-10.00 น. ชาวบ้านจึงจะนำอาหารที่เตรียมไว้ถวายพระสงฆ์และห่อข้าวน้อยซึ่งมีอาหารคาวหวาน อย่างละเล็กอย่างละน้อย โดยแต่ละห่อประกอบด้วย
1. ข้าวเหนียว เนื้อปลา เนื้อไก่ หมู และใส่ลงไปอย่างละเล็กอย่างละน้อยถือเป็นอาหารคาว
2. กล้วย น้อยหน่า ฝรั่ง แตงโม สับปะรด ฟักทอง (แล้วแต่จะเลือกใส่) เป็นอาหารหวาน
ซึ่งหลังจากนำอาหารที่เตรียมห่อเป็นคู่ ๆ นำมาผูกกันเป็นพวงแล้ว ชาวบ้านจะนำอาหารมายังศาลาวัดที่จะทำบุญ โดยชาวบ้านจะทำการเขียนชื่อของตนลงในกระดาษ ม้วนลงใส่ในบาตร เมื่อทุกคนมาพร้อมกันแล้ว ผู้ที่จะเป็นหัวหน้ากล่าวนำคำถวายสลากภัต ญาติโยมว่าตามจบแล้วนำไปให้พระเณร จับสลากที่อยู่ในบาตร พระเณรจับได้สลากของใคร ผู้เป็นเจ้าของพาข้าว (สำรับกับข้าว) และเครื่องปัจจัยไทยทานก็นำไปประเคนให้ พระรูปนั้น ๆ จากนั้นพระเณรจะฉันเพล ให้พรญาติโยมจะพากันรับพรแล้วกรวดน้ำอุทิศส่วนกุศลไปให้ญาติพี่น้องที่ล่วงลับไปแล้ว
เมื่อเสร็จสิ้นพิธีในข้างต้น ชาวบ้านจะนำข้าวปลาอาหารของคาวหวานผลไม้ไปวางในเขตวัดบริเวณกำแพงวัด หรืบริเวณที่ตั้งสถูปกระดูก และจุดธูปเทียนบอกดวงวิญญาณผู้ล่วงลับ รวมไปถึงเจ้ากรรมนายเวร สัมภเวสีที่เร่ร่อนไปในที่ต่าง ๆ ให้มารับอาหารดังกล่าว นอกจากนี้ ยังมีการนำข้าวสากที่ห่อไว้ ไปเลี้ยง "ผีตาแฮก" ที่นาของตนเองด้วย โดยมีความเชื่อว่าจะทำให้ผีตาแฮกพอใจ และช่วยดูแลข้าวกล้าในนาให้งอกงามสมบูรณ์ ตลอดจนช่วยขับไล่ศัตรูข้าว ได้แก่ นก หนู ปูนา ไม่ให้มาทำลายต้นข้าวในนาอีกส่วนหนึ่ง
คำถวายสลากภัต เอตานิมะนังภันเต สะจากะภัตตานิ สะปะริวารานิ อะสุภัฏฐานน ฐะปิตานิ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุโน ภันเตอภิกขุสังโฆ เอตานิ สะลากะภัตตานิ สะปะริวารานิ ปะฏิคัณหาตุ อัมหากัง ทีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ
คำแปล ข้าแต่พระภิกษุสงฆ์ผู้เจริญ ภัตตาหารกับทั้งบริวารทั้งหลายเหล่านั้น ซึ่งตั้งไว้ ณ ที่โน้น ข้าพเจ้าทั้งหลายขอน้อมถวายแด่พระภิกษุสงฆ์ ขอพระภิกษุสงฆ์จงรับซึ่งภัตตาหารพร้อมทั้งของที่เป็นบริวารเหล่านี้ของข้าพเจ้าทั้งหลายเพื่อประโยชน์และความสุขแก่ข้าพเจ้าทั้งหลาย สิ้นกาลนานเทอญ
ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก
ศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม, โรงเรียนยางอู้มวิทยาคาร, paknamubonclub.com
