วันที่ 18 ตุลาคม 2560 เวลา 17.00 น. สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร เสด็จพระราชดำเนินไปทรงยกพระนพปฎลมหาเศวตฉัตรยอดพระเมรุมาศ ณ มณฑลพิธีท้องสนามหลวง ในงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช
นพ แปลว่า 9
ปฎล แปลว่า ชั้น
มหา แปลว่า ใหญ่
เศวต แปลว่า สีขาว
ฉัตร โดยรูปศัพท์ แปลว่า ร่ม เป็นเครื่องสูงซึ่งเป็นเครื่องสำหรับแสดงพระราชอิสริยยศ
ฉะนั้น เศวตฉัตร ก็คือ ร่มสีขาว ฉัตรสีขาว ซึ่งมีอยู่ 3 ลำดับ คือ 5 ชั้น 7 ชั้น 9 ชั้น ส่วน 9 ชั้นจะเรียกว่า พระนพปฎลมหาเศวตฉัตร ใช้กับพระมหากษัตริย์ หรือสมเด็จพระอัครมเหสี ชั้นสมเด็จพระบรมมหาราชินี ซึ่งถือว่ายิ่งใหญ่มาก
ปัจจุบันผู้ที่ได้รับฉัตร 7 ชั้น คือ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เรียกว่า สัปตปฎลเศวตฉัตร คือฉัตร 7 ชั้น รองลงมา คือ ฉัตร 5 ชั้น เป็น เบญจปฎลเศวตฉัตร คือ เจ้าฟ้าทั้งหลายหรือแม้กระทั่งสมเด็จพระสังฆราชฯ ก็จะได้รับฉัตร 5 ชั้นเป็นเครื่องประกอบอิสริยยศ
มีหลักฐานว่าไทยเราใช้ฉัตรเป็นเครื่องประกอบพระราชอิสริยยศสำหรับพระมหากษัตริย์ตั้งแต่สมัยอยุธยา รัชกาลสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 หรือพระเจ้าอู่ทอง พระนพปฎลมหาเศวตฉัตร ถือเป็นฉัตรสำหรับพระมหากษัตริย์ที่ทรงรับพระบรมราชาภิเษกตามโบราณราชประเพณีแล้ว ลักษณะเป็นฉัตรผ้าขาว 9 ชั้น แต่ละชั้นมีระบายขลิบทองแผ่ลวดซ้อน 3 ชั้น ฉัตรชั้นล่างสุดห้อยอุบะจำปาทอง เศวตฉัตรแบบนี้ใช้แขวนหรือปักในสถานที่และโอกาสต่าง ๆ คือ
- ใช้ปักเหนือราชบัลลังก์ในท้องพระโรงในพระที่นั่ง พระมหาปราสาทในพระมหามณเฑียร
- ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ใช้ปักเหนือพระที่นั่งภัทรบิฐเมื่อครั้งทรงรับพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ใช้แขวนเหนือพระแท่นราชบรรจถรณ์ภายในพระมหามณเฑียร
- ใช้แขวนเหนือพระโกศทรงพระบรมศพ ณ ที่ประดิษฐานพระบรมศพ
- ใช้ปักยอดพระเมรุมาศ
- ใช้ปักบนพระยานมาศสามลำคาน หรือพระยานมาศสามลำคานในการเชิญพระบรมศพโดยขบวนพระบรมราชอิสริยยศ
- ใช้ปักเหนือเกรินขณะเชิญพระโกศพระบรมศพขึ้นสู่พระมหาพิชัยราชรถ และเชิญขึ้นประดิษฐานบนพระเมรุมาศ
- ใช้แขวนเหนือพระจิตกาธานเมื่อสุมเพลิงและเก็บพระบรมอัฐิ
สำหรับ พระนพปฎลมหาเศวตฉัตร ปักยอดพระเมรุมาศ ในงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีขนาดความกว้าง 1.20 เมตร สูง 5.10 เมตร น้ำหนัก 80 กิโลกรัม เป็นฉัตรขาว 9 ชั้น แต่ละชั้นของฉัตรมีระบายขลิบทองแผ่ลวด 3 ชั้น ชั้นล่างสุดห้อยอุบะจำปาทอง ปลียอดฉัตรเป็นทรงองค์ระฆังต่อด้วยบัวกลุ่ม ปลียอดฉัตรทำด้วยทองเหลืองกลึงปิดทอง ซึ่งการออกแบบพระนพปฎลมหาเศวตฉัตรนำต้นแบบจากพระเมรุมาศ รัชกาลที่ 6 และพระเมรุมาศ รัชกาลที่ 8 โดยดำเนินการจัดสร้างตามแบบโบราณราชประเพณีที่ใช้สำหรับพระมหากษัตริย์
ภาพจาก finearts.go.th
อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมจาก
finearts.go.th
