3 พฤษภาคม วันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก ร่วมตระหนัก-ปกป้องสิทธิในการนำเสนอความจริง

              3 พฤษภาคม วันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก วันแห่งการตระหนักถึงผลกระทบเมื่ออิสรภาพของสื่อถูกทำลาย เป็นวันแห่งการรำลึกถึงเหล่านักข่าว ผู้เสียสละชีวิตเพื่อความจริง และเป็นวันแห่งการปกป้องสิทธิในการนำเสนอข่าวอย่างโปร่งใส และเป็นอิสระ

              ตั้งแต่สมัยโบราณมาจนถึงปัจจุบัน หนึ่งในสิ่งสำคัญที่เข้ามามีบทบาทขับเคลื่อนสังคมก็คือข่าวสาร ภายใต้การทำงานของสื่อมวลชลที่มุ่งนำเสนอความจริง ตีแผ่บางแง่มุมของสังคมในฐานะหมาเฝ้าบ้าน (watchdog) แต่การตีแผ่ข้อมูลความจริงบางอย่าง หรือการขุดคุ้ย เจาะลึกประเด็นข่าวในบางด้าน มันไม่ใช่สิ่งที่สามารถกระทำได้โดยง่าย ไม่ว่าจะเป็น ข่าวสงคราม ข่าวภัยพิบัติธรรมชาติ ข่าวการทุจริตของนักการเมือง หรือการฉ้อโกงของนักธุรกิจ มีสื่อมวลชนไม่น้อยที่ทุ่มเทแรงกายแรงใจ หรือทั้งชีวิต เพื่อให้ได้มาซึ่งข่าวนั้น

              ดังนั้นในวันที่ 3 พฤษภาคม ของทุกปี จึงมีการจัดตั้งวันสำคัญขึ้นมาเพื่อเฉลิมฉลองให้แก่เสรีภาพของสื่อ เพื่อปกป้องสิทธิในการนำเสนอข่าวอย่างเป็นอิสระของสื่อ และเพื่อรำลึกถึงนักข่าวมากมายที่เสียชีวิตจากไปในการลงสนามเพื่อทำข่าว และวันสำคัญนั้นก็คือ วันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก หรือ World Press Freedom Day

             ในการประชุมใหญ่สามัญครั้งที่ 26 ขององค์กรยูเนสโก ซึ่งจัดขึ้นที่เมืองวินด์ฮุค ประเทศนามิเบีย เมื่อปี 2534 นั้น เหล่าสื่อมวลชนชาวแอฟริกันได้พร้อมใจกันประกาศปฏิญญาวินด์ฮุค (Windhoek Declaration) ขึ้น โดยพวกเขาเหล่านั้นเรียกร้องสิทธิเสรีภาพและความหลากหลายในวงการสื่อมวลชน และ 2 ปีหลังจากนั้น ในวันที่ 3 พฤษภาคม 2536 สิ่งที่กลุ่มสื่อมวลชนเรียกร้องก็เป็นความจริง โดยสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติได้ลงมติก่อตั้ง วันสื่อมวลชนโลก ขึ้นเป็นครั้งแรก เพื่อสนับสนุนสิทธิเสรีภาพของสื่อทั่วโลกให้มีความหลากหลายและยั่งยืนสืบไป

             จุดประสงค์สำคัญของวันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก คือการประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนได้รับรู้และตระหนัก ถึงผลกระทบที่เกิดขึ้นเมื่อเสรีภาพของสื่อถูกแทรกแซง ถูกปิดกั้น หรือถูกทำลาย ในโลกยุคศตวรรษที่ 21 นี้ ถึงแม้ว่าเทคโนโลยีจะเจริญก้าวหน้าล้ำยุคไปมากแค่ไหน แต่ในหลาย ๆ ประเทศ สำนักข่าวต่าง ๆ ยังคงถูกตรวจสอบอย่างเข้มงวด ถูกจำกัดและปิดกั้น ถูกปรับ ถูกยึดและสั่งปิด ผู้คนในวงการสื่อในสังคมนั้น ๆ หลายคนถูกคุกคาม ถูกทำร้าย ถูกจับกุม หรือแม้แต่ถูกฆาตกรรม เพียงเพราะพวกเขานำเสนอข่าวและความจริงที่เกิดขึ้น

กิจกรรมในวันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก

             เนื่องในโอกาสที่วันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก จะมีอายุครบ 25 ปีเต็ม ในปี 2561 องการ์ยูเนสโกได้ร่วมมือกับรัฐบาลกานา จัดงานเสวนาครั้งใหญ่ที่กรุงอักรา ตั้งแต่วันที่ 2-3 พฤษภาคม ภายใต้หัวข้อว่า Keeping Power in Check: Media, Justice and The Rule of Law โดยประเด็นสำคัญที่จะหยิบยกมาหารือในงานนี้ก็คือ ความโปร่งใสของสื่อในการนำเสนอแง่มุมเกี่ยวกับการเมือง, ความเป็นอิสระและความสามารถของสื่อในการนำเสนอเรื่องราวในระบบยุติธรรม รวมไปถึงความรับผิดชอบของสถาบันรัฐที่มีต่อสาธารณชน


              สำหรับประเทศไทยนั้น สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย  ร่วมกับสมาคมนักข่าววิทยุและโทรทัศน์ไทย สมาคมผู้ผลิตข่าวออนไลน์ และองค์กรภาคีต่าง ๆ จะจัดกิจกรรมวันเสรีภาพสื่อมวลชนโลกขึ้นที่สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย โดยภายในงานจะมีการจัดกิจกรรมต่าง ๆ ได้แก่ การกล่าวไว้อาลัยแก่สื่อมวลชนที่ได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิตจากการปฏิบัติหน้าที่ การอ่านแถลงการณ์เนื่องในวันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก และเสวนา หัวข้อปลดคำสั่ง 0.4 เดินหน้าเสรีภาพประชาชน โดยงานจะมีขึ้นตั้งแต่เวลา 10.00-12.00 น. ของวันที่ 3 พฤษภาคม 2561

              ด้วยความที่มันคือวันแห่งเสรีภาพ ดังนั้น วันที่ 3 พฤษภาคม จึงเป็นการย้ำเตือนให้เหล่าผู้มีอำนาจในประเทศต่าง ๆ ได้ตระหนักถึงความเคารพในการทำหน้าที่ของสื่อมวลชน และปลดพันธนาการอันเป็นการคุกคามเสรีภาพของพวกเขาเหล่านั้น รวมทั้งเพื่อให้สังคมโลกได้เกิดความตระหนักในการมีเสรีภาพของสื่อมวลชนอีกด้วย

ข้อมูลจาก unesco.org, en.unesco.org, tja.or.th