ไขข้อสงสัย ที่มา-ที่ไปราคาน้ำมันไทย แพงเพราะกำไรเยอะจริงเหรอ ?

ไขข้อสงสัย น้ำมันดิบกับน้ำมันสำเร็จรูปแตกต่างกันอย่างไร ทำไมไม่ควรเอามาเปรียบเทียบกัน และกว่าน้ำมันแต่ละลิตรจะถึงมือผู้ใช้ ต้องผ่านขั้นตอนอะไรบ้าง พร้อมตอบคำถามคาใจน้ำมันไทยแพงจริงหรือเปล่า 

เรียกได้ว่าเป็นเรื่องที่หลายคนสงสัยมานานว่า ทำไมหนอ...ราคาน้ำมันเดี๋ยวขึ้นเดี๋ยวลง ต้องคอยติดตามข่าวอยู่ตลอด จะได้ตัดสินใจว่าควรจะรีบตบไฟเลี้ยวเข้าปั๊มวันนี้เลยดีไหม หรืออดใจไว้รอเติมวันรุ่งขึ้นดีกว่า และทุกครั้งที่เหลือบไปเห็นป้ายตัวเลขราคาน้ำมันสีแดงฉาน ก็แอบคิดไม่ได้ว่า…

            ราคาน้ำมันประเทศเพื่อนบ้านจะแพงแบบไทยไหมนะ
            ราคาน้ำมันไทยแพงไปหรือเปล่า ? 
            ราคาน้ำมันดิบลง ทำไมราคาหน้าปั๊มไม่ลดด้วยล่ะ ?
            ผลิตน้ำมันใช้เองได้ จะต้องนำเข้าอีกเหรอ ? 
            ฯลฯ

อย่างที่เห็นว่า น้ำมันสำเร็จรูป ต้องผ่านขั้นตอนการกลั่นและเป็นกระบวนการที่มีความซับซ้อน มีการใช้ทั้งเทคโนโลยีและเงินลงทุนสูงกว่า ก็เลยทำให้น้ำมันสำเร็จรูปมีราคาสูงกว่านั่นเอง

แม้ประเทศไทยจะมีแหล่งธรรมชาติที่สามารถขุดเจาะน้ำมันขึ้นเองได้ แต่ก็ยังนำเข้าน้ำมันจากต่างประเทศอยู่ดี เพราะเราผลิตน้ำมันได้แค่ 20% ของความต้องการใช้ทั้งหมดในประเทศ ทั้งในภาคครัวเรือนและภาคอุตสาหกรรม น้อยมากใช่ไหมล่ะ...

เพราะแหล่งน้ำมันดิบในประเทศไทยแต่ละที่มีคุณสมบัติที่แตกต่างกัน ถ้าจะออกแบบให้โรงกลั่นทุกแห่งมีความสามารถในการกลั่นน้ำมันได้ทุกชนิดและมีคุณภาพดีที่สุด คงต้องใช้เงินลงทุนเพิ่มมหาศาล และคิดดูว่าราคาน้ำมันขายปลีกจะแพงขึ้นอีกขนาดไหน

กว่าน้ำมัน 1 ลิตรจะมาถึงมือผู้บริโภค ในแต่ละขั้นตอนก็มีค่าใช้จ่ายส่วนต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องมากมาย ซึ่งต้นทุนการผลิตน้ำมันมีอยู่ 3 ส่วนหลัก ๆ คือ

1. ผู้ประกอบการโรงกลั่น เป็นค่าการผลิตของผู้ประกอบการโรงกลั่น เรียกสั้น ๆ ว่า “ต้นทุนน้ำมัน” หรือ “ราคาหน้าโรงกลั่น” คิดเป็นประมาณ 65% ของราคาน้ำมัน

2. รัฐบาล คิดเป็น 28% ของราคาน้ำมัน แบ่งออกเป็น 2 กองด้วยกัน คือ
                    ► ค่าภาษี ที่รัฐบาลจะนำไปใช้ในการพัฒนาประเทศ
                    ► ค่ากองทุน รัฐไว้ใช้สำหรับอุดหนุนราคาน้ำมัน ในช่วงที่เกิดวิกฤตเศรษฐกิจ เพื่อไม่ให้ค่าราคาน้ำมันสูงจนเกินไป พร้อมทั้งนำไปวิจัยและพัฒนาด้านพลังงานทดแทนต่อไป

3. ค่าการตลาด ที่จ่ายให้กับเจ้าของสถานีบริการอีกประมาณ 7% ซึ่งเป็นปัจจัยเดียวที่ผู้ประกอบการสามารถปรับขึ้น-ลงได้ แต่เห็นตัวเลขเยอะ ๆ นี้ ก็ยังไม่ใช่กำไรทั้งหมดของพวกเขาหรอกนะ เพราะปั๊มน้ำมันยังต้องนำเงินส่วนนี้ไปใช้เป็นค่าใช้จ่ายต่าง ๆ เช่น ค่าน้ำ ค่าไฟ ค่าเช่าสถานที่ และอื่น ๆ อีกมากมายเลย

“ค่าการกลั่น” เป็นเพียงส่วนต่างระหว่างราคาขายกับราคาซื้อวัตถุดิบ ยังไม่ใช่กำไรสุทธิของผู้ประกอบการโรงกลั่น เพราะยังไม่ได้หักค่าใช้จ่ายต่าง ๆ นั่นเอง

แตกต่างจากราคาหน้าโรงกลั่น ที่มาจากต้นทุนการผลิตทั้งหมด และมีส่วนแบ่งที่ผู้ประกอบการโรงกลั่นจะได้รับไป เห็นไหมล่ะว่าเป็นคนละส่วนกันเลย ฉะนั้นจะเอาไปเทียบกันไม่ได้นะ

เนื่องจากไทยนำเข้าน้ำมันเป็นหลัก ดังนั้นราคาน้ำมันของไทยเลยมีการปรับขึ้น-ปรับลงตามการเปลี่ยนแปลงของปัจจัยในตลาดโลก สาเหตุสำคัญก็มาจากการใช้ราคาอ้างอิงจาก “สิงคโปร์” แหล่งส่งออกหลักของภูมิภาคและเป็นแหล่งการค้าที่ใกล้ที่สุด อีกทั้งยังมีเรื่องของอัตราแลกเปลี่ยนค่าเงินจากต่างประเทศเข้ามาเกี่ยวข้อง

ส่วนเหตุผลว่า ทำไมต้องใช้ราคาอ้างอิงจากสิงคโปร์ ก็เพราะว่าราคาน้ำมันของที่นี่เป็นราคากลางที่เกิดจากข้อตกลงร่วมกันระหว่างผู้ค้าน้ำมันทั้งหมดในภูมิภาคเอเชีย และเป็นราคาที่สะท้อนความต้องการของผู้บริโภคอย่างแท้จริง 

จากอันดับราคาน้ำมันของเพื่อนบ้านเราก็จะเห็นได้ว่าราคาน้ำมันไทยจัดอยู่อันดับกลาง ๆ ไม่ได้แพงไปกว่าทุกประเทศอย่างที่เคยเข้าใจกันซะทีเดียว แต่มีบางประเทศ เช่น มาเลเซีย เวียดนาม เมียนมา และบรูไน ที่หลายคนข้องใจว่าทำไมราคาน้ำมันถูกกว่าบ้านเรานัก ?

หลังจากทราบข้อมูลกันไปแล้ว คงทำให้หลายคนหายข้องใจได้บ้าง อย่างไรก็ตาม แม้ราคาน้ำมันไทยจะดูว่าสูง แต่ก็ไม่ได้แพงอย่างที่เข้าใจ เพราะมีสาเหตุมาจากหลายปัจจัย ทั้งเรื่องนโยบายรัฐ โครงสร้างราคา และอัตราแลกเปลี่ยน