ประวัติ พระพุทธมณีรัตนปฏิมากร พระแก้วมรกตน้อย พระพุทธรูป 5 รัชกาล แห่งพระราชวังดุสิต พระคู่บ้านคู่เมืองไทยอายุกว่า 100 ปี ที่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว อัญเชิญมาประดิษฐาน ในพิธีสวดเจริญมหามงคลรวมศาสนา
วันที่ 3 ธันวาคม 2563 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี เสด็จพระราชดำเนิน พร้อมด้วย สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา และเจ้าคุณพระสินีนาฏ พิลาสกัลยาณี ไปในพิธีสวดเจริญมหามงคลรวมศาสนา ณ พระลานพระราชวังดุสิต สืบสานพระราชปณิธาน "ธรรมราชินี" รวมใจภักดิ์ น้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ "พ่อแห่งแผ่นดิน"
อ่านข่าว : ในหลวง - พระราชินี เสด็จฯ พิธีสวดเจริญมหามงคล พร้อมด้วย เจ้าคุณพระสินีนาฏ
โอกาสนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้อัญเชิญ พระพุทธมณีรัตนปฏิมากร หรือ พระแก้วมรกตน้อย มาประดิษฐานในพิธีเพื่อให้ประชาชนได้สักการะ อันจะเป็นมงคลแก่ชีวิตและประเทศชาติ
ประวัติความเป็นมา
สำหรับ พระพุทธมณีรัตนปฏิมากร หรือ พระแก้วมรกตน้อย แห่งพระราชวังดุสิต เป็นพระพุทธรูปสมัยรัตนโกสินทร์ แกะสลักจากหยกรัสเซีย สีเขียวเข้ม เป็นพระพุทธรูปประทับนั่งแบบวัชรอาสน์ ซึ่งถือเป็นพระพุทธรูป 5 รัชกาล เนื่องจากถูกสร้างขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6
พระองค์โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นโดยมีพระราชดำริว่า ในพระบรมมหาราชวังมีพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร หรือ พระแก้วมรกต ประดิษฐานเป็นสิริมงคลแล้ว แต่พระราชวังดุสิต ซึ่งก่อสร้างขึ้นใหม่และเป็นที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ยังไม่มีพระพุทธรูปสำคัญที่จะเป็นที่เคารพสักการะสำหรับเขตพระราชฐาน
จึงได้มีพระราชดำริที่หาวัตถุวิเศษที่หาได้ยาก สำหรับกระทำเป็นพระพุทธรูป ก็สบโอกาสที่สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงศ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ เสด็จทวีปยุโรป จึงได้โปรดเกล้าฯ ให้ช่างปั้นพระพุทธรูปให้มีลักษณะงดงามเป็นแบบอย่าง และรับสั่งให้ทรงแสวงหาหยกสีเขียวขนาดใหญ่ รวมถึงช่างฝีมือมาแกะสลักเป็นพระพุทธรูป
ตอนแรก สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอฯ ทรงให้ช่างแกะสลักเริ่มทำแล้ว แต่เมื่อลงมือแกะสลักก็เกิดชำรุดเสียหาย ทำให้ต้องทรงแสวงหาหยกใหม่ กระทั่งโปรดให้ช่างแกะสลักจนสำเร็จ เป็นพระพุทธรูปงดงามกว่าองค์ก่อน และได้เชิญพระพุทธรูปมาทางเรือ ซึ่งในระหว่างนั้น ทวีปยุโรปเกิดมหาสงครามขึ้น ทำให้การเชิญพระพุทธรูปมีอุปสรรคอยู่บ้าง การเดินทางล่าช้า แต่พระพุทธรูปก็มาถึงกรุงเทพฯ โดยสวัสดิภาพ
เมื่อพระพุทธรูปมาถึงกรุงเทพฯ แล้ว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งการพระราชพิธีพุทธาภิเษกและสมโภช ณ พระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระบรมมหาราชวัง ในระหว่างวันที่ 24 - 26 ธันวาคม 2457 และยังทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระบรมวงศานุวงศ์ พระภิกษุสามเณร ข้าทูลละอองธุลีพระบาท และประชาชน เข้ามากราบไหว้สักการะได้เป็นเวลา 3 วันด้วย
ปัจจุบัน พระพุทธมณีรัตนปฏิมากร (พระแก้วมรกตน้อย) ประดิษฐานอยู่ในหอพระสุลาลัยพิมาน ในหมู่พระมหามณเฑียร พระบรมมหาราชวัง ซึ่งจะถูกอัญเชิญมาประดิษฐานในพระราชพิธีสำคัญหลายครั้ง เพื่อความเป็นสิริมงคล
ลักษณะพระพุทธรูป
พระหัตถ์ซ้ายวางหงายบนพระเพลา พระหัตถ์ขวาวางคว่ำบนพระชานุ พระพักตร์กลม พระนลาฏแคบ พระขนงโก่ง มีอุณาโลมที่พระนลาฏ พระเนตรเหลือบต่ำ พระนาสิกโด่ง พระโอษฐ์เรียว พระกรรณสั้น พระเศียรประกอบด้วยพระเกศาขมวดเป็นก้นหอย มีเกตุมาลา และรัศมีดอกบัวตูม ริ้วจีวรเป็นแบบธรรมชาติ ห่มเฉวียงบ่า เปิดพระอังสาขวา
พระพุทธรูปประทับเหนือฐานบัวคว่ำบัวหงาย ที่ใต้ฐานมีจารึก "FABERGE' 1914" กำกับ มีสังวาลสองสายสร้างเลียนแบบพระมหาสังวาลนพรัตน์ราชวราภรณ์ และสังวาลพระนพ ประดิษฐานบนฐานไม้ จำหลักปิดทอง เลียนแบบพระแท่นมนังคศิลาบาตร มีบัลลังก์ประดับอักษรพระปรมาภิไธย ว.ป.ร. มกร สิงห์ และช้าง และมีฉัตร 9 ชั้น กางกั้นเหนือพระเศียร
ขอบคุณข้อมูลจาก ศูนย์สารสนเทศ สำนักราชเลขาธิการ,
สำนักข่าวไทย
วันที่ 3 ธันวาคม 2563 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี เสด็จพระราชดำเนิน พร้อมด้วย สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา และเจ้าคุณพระสินีนาฏ พิลาสกัลยาณี ไปในพิธีสวดเจริญมหามงคลรวมศาสนา ณ พระลานพระราชวังดุสิต สืบสานพระราชปณิธาน "ธรรมราชินี" รวมใจภักดิ์ น้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ "พ่อแห่งแผ่นดิน"
อ่านข่าว : ในหลวง - พระราชินี เสด็จฯ พิธีสวดเจริญมหามงคล พร้อมด้วย เจ้าคุณพระสินีนาฏ
โอกาสนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้อัญเชิญ พระพุทธมณีรัตนปฏิมากร หรือ พระแก้วมรกตน้อย มาประดิษฐานในพิธีเพื่อให้ประชาชนได้สักการะ อันจะเป็นมงคลแก่ชีวิตและประเทศชาติ
ประวัติความเป็นมา
สำหรับ พระพุทธมณีรัตนปฏิมากร หรือ พระแก้วมรกตน้อย แห่งพระราชวังดุสิต เป็นพระพุทธรูปสมัยรัตนโกสินทร์ แกะสลักจากหยกรัสเซีย สีเขียวเข้ม เป็นพระพุทธรูปประทับนั่งแบบวัชรอาสน์ ซึ่งถือเป็นพระพุทธรูป 5 รัชกาล เนื่องจากถูกสร้างขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6
พระองค์โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นโดยมีพระราชดำริว่า ในพระบรมมหาราชวังมีพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร หรือ พระแก้วมรกต ประดิษฐานเป็นสิริมงคลแล้ว แต่พระราชวังดุสิต ซึ่งก่อสร้างขึ้นใหม่และเป็นที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ยังไม่มีพระพุทธรูปสำคัญที่จะเป็นที่เคารพสักการะสำหรับเขตพระราชฐาน
จึงได้มีพระราชดำริที่หาวัตถุวิเศษที่หาได้ยาก สำหรับกระทำเป็นพระพุทธรูป ก็สบโอกาสที่สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงศ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ เสด็จทวีปยุโรป จึงได้โปรดเกล้าฯ ให้ช่างปั้นพระพุทธรูปให้มีลักษณะงดงามเป็นแบบอย่าง และรับสั่งให้ทรงแสวงหาหยกสีเขียวขนาดใหญ่ รวมถึงช่างฝีมือมาแกะสลักเป็นพระพุทธรูป
ตอนแรก สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอฯ ทรงให้ช่างแกะสลักเริ่มทำแล้ว แต่เมื่อลงมือแกะสลักก็เกิดชำรุดเสียหาย ทำให้ต้องทรงแสวงหาหยกใหม่ กระทั่งโปรดให้ช่างแกะสลักจนสำเร็จ เป็นพระพุทธรูปงดงามกว่าองค์ก่อน และได้เชิญพระพุทธรูปมาทางเรือ ซึ่งในระหว่างนั้น ทวีปยุโรปเกิดมหาสงครามขึ้น ทำให้การเชิญพระพุทธรูปมีอุปสรรคอยู่บ้าง การเดินทางล่าช้า แต่พระพุทธรูปก็มาถึงกรุงเทพฯ โดยสวัสดิภาพ
เมื่อพระพุทธรูปมาถึงกรุงเทพฯ แล้ว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งการพระราชพิธีพุทธาภิเษกและสมโภช ณ พระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระบรมมหาราชวัง ในระหว่างวันที่ 24 - 26 ธันวาคม 2457 และยังทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระบรมวงศานุวงศ์ พระภิกษุสามเณร ข้าทูลละอองธุลีพระบาท และประชาชน เข้ามากราบไหว้สักการะได้เป็นเวลา 3 วันด้วย
ปัจจุบัน พระพุทธมณีรัตนปฏิมากร (พระแก้วมรกตน้อย) ประดิษฐานอยู่ในหอพระสุลาลัยพิมาน ในหมู่พระมหามณเฑียร พระบรมมหาราชวัง ซึ่งจะถูกอัญเชิญมาประดิษฐานในพระราชพิธีสำคัญหลายครั้ง เพื่อความเป็นสิริมงคล
ลักษณะพระพุทธรูป
พระหัตถ์ซ้ายวางหงายบนพระเพลา พระหัตถ์ขวาวางคว่ำบนพระชานุ พระพักตร์กลม พระนลาฏแคบ พระขนงโก่ง มีอุณาโลมที่พระนลาฏ พระเนตรเหลือบต่ำ พระนาสิกโด่ง พระโอษฐ์เรียว พระกรรณสั้น พระเศียรประกอบด้วยพระเกศาขมวดเป็นก้นหอย มีเกตุมาลา และรัศมีดอกบัวตูม ริ้วจีวรเป็นแบบธรรมชาติ ห่มเฉวียงบ่า เปิดพระอังสาขวา
พระพุทธรูปประทับเหนือฐานบัวคว่ำบัวหงาย ที่ใต้ฐานมีจารึก "FABERGE' 1914" กำกับ มีสังวาลสองสายสร้างเลียนแบบพระมหาสังวาลนพรัตน์ราชวราภรณ์ และสังวาลพระนพ ประดิษฐานบนฐานไม้ จำหลักปิดทอง เลียนแบบพระแท่นมนังคศิลาบาตร มีบัลลังก์ประดับอักษรพระปรมาภิไธย ว.ป.ร. มกร สิงห์ และช้าง และมีฉัตร 9 ชั้น กางกั้นเหนือพระเศียร
