เปิด 5 เรื่องต้องรู้ ตอลิบาน คือใคร กลุ่มหัวรุนแรง ที่เหมือนจะหายไป ก่อนยึดอัฟกานิสถาน

          เพียงไม่นานหลังจากที่กองทัพสหรัฐอเมริกาถอนทหารทั้งหมดออกไปจาก อัฟกานิสถาน กลุ่มหัวรุนแรงและกลุ่มเคลื่อนไหวทางอิสลามเป็นที่รู้จักมายาวนานก็ประกาศศักดาอีกครั้ง นั่นก็คือ ตอลิบาน โดยตอลิบานใช้เวลาอันรวดเร็วในการกระจายกำลังไปยังเมืองต่าง ๆ ทั่วประเทศ จนในขณะนี้ยึดทำเนียบได้แล้ว รัฐบาลล่มสลาย ผู้นำประเทศหนีตาย

          อัฟกานิสถานอยู่ในสถาวะวิกฤต กรุงคาบูลสับสนอลหม่าน ประชาชนนับพันนับหมื่นแห่ไปที่สนามบิน พยายามขึ้นเครื่องบินทุกลำเพื่อหลบหนีออกจากประเทศ และเพื่อมีชีวิตรอด แม้ต้องเสี่ยงก็ตาม
 

          ตอลิบาน (Taliban) หรือ ตอลิบาน มีชื่อเรียกอย่างเป็นทางการว่า รัฐอิสลามแห่งอัฟกานิสถาน (Islamic Emirate of Afghanistan) หรือ IEA เป็นกลุ่มก่อการร้ายอิสลามและกลุ่มการเมืองหัวรุนแรง
 

          ตอลิบาน มีสิ่งหนึ่งที่คล้ายคลึงกับกลุ่มหัวรุนแรง (Extremist) หลาย ๆ กลุ่มในตะวันออกกลาง นั่นก็คือ “อเมริกันเป็นผู้สร้าง” โดยในช่วงสงครามเย็น ตั้งแต่ทศวรรษที่ 1980 สหรัฐฯ พยายามแทรกแซงอำนาจของ สหภาพโซเวียต หลังจากบุกรุกอัฟกานิสถาน ในปี 1979

          ตอนแรก ตอลิบาน(มาจากคำว่า ตาลิบ ที่แปลว่า นักเรียน) เป็นเยาวชนที่เรียนศาสนา แต่ก็ไม่ใช่อีกต่อไป ตอลิบานเริ่มรวบรวมสมาชิกที่เป็นนักสู้หัวรุนแรง หรือ มูจาฮีดีน ผู้ต่อต้านการรุกรานของโซเวียต และแข็งแกร่งขึ้นเรื่อย ๆ ภายใต้การสนับนุนจากสหรัฐฯ ต่อมาในปี 1989 โซเวียตถอนกำลังทหารออกไป รัฐบาลล่มสลายและสงครามกลางเมืองอัฟกานิสถานปะทุขึ้น

          ในปี 1994  มุลลาห์ โมฮัมมัด โอมาร์ (Mullah Mohammad Omar) ครูสอนศาสนาในเมืองกันดาฮาร์ ได้รวบอำนาจและตั้งกลุ่มตอลิบานขึ้นอย่างเป็นทางการ และยึดกรุงคาบูลได้ในปี 1996

          ปัจจุบัน ตอลิบานไม่ใช่กลุ่มก่อการร้ายเล็ก ๆ แอบอยู่ตามตามทะเลทราย แต่เป็นองค์กรขนาดใหญ่ โดยข้อมูลในปี 2017 พบว่าตอลิบานมีสมาชิกประมาณ 200,000 คน และมีนักรบที่มีความสามารถประมาณ 60,000 คน พร้อมอาวุธุยุทโธปกรณ์ทันสมัย และอำนาจคือการระดมพลได้มากขึ้นเรื่อย ๆ ตลอดเวลา

          ตอลิบาน ยังมีคำกล่าวที่ว่า “สงครามคือการต่อสู้เพื่อพระผู้เป็นเจ้า เมื่อใดก็ตามที่พี่น้องเราคนหนึ่งตายจาก พี่น้องคนใหม่ก็พร้อมจะมาแทนที่เขาทุกเมื่อ และจะไม่มีวันทำลายพระประสงค์ของพระองค์”

          กลุ่มตอลิบานได้รับการสนับสนุนจากคนในพื้นที่ พวกเขาขึ้นปกครองอัฟกานิสถานในช่วงปี 1996 - 2001 โดยได้รับการยืนยันและสนับสนุนโดย ปากีสถาน สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ และ ซาอุดีอาระเบีย ตอลิบานปกครองภายใต้กฎหมายชารีอะห์ที่เข้มงวดมาก โดยให้สัญญาว่าจะนำพาความยุติธรรมและความมั่นคงมาสู่ประเทศ กระนั้นหรือ ?

          ภายใต้การปกครองของตอลิบาน ทุกสิ่งทุกอย่างที่เป็นวัฒนธรรมตะวันตกคือสิ่งต้องห้าม เกิดการปฏิวัติวัฒนธรรมขึ้น หนังสือและภาพยนตร์ต่างชาติถูกทำลายทิ้ง รวมทั้ง พระพุทธรูปแห่งบามียาน รูปสลักพระพุทธเจ้าขนาดใหญ่อายุ 1,500 ก็ถูกระเบิดทิ้ง

          สตรีไม่มีสิทธิ์ไม่มีเสียง ผู้หญิงถูกห้ามไม่ให้ได้รับการศึกษาและห้ามทำงาน รวมทั้งต้องสวมผ้าคลุมเบอร์กาปิดหัวจรดเท้า นอกจากนี้แล้ว การประหารชีวิตในที่สาธารณะและการลงโทษต่อหน้าสาธารณชนเป็นเรื่องปกติที่เกิดขึ้นทุกวัน
 

          ในช่วงเรืองอำนาจ ตอลิบานได้เป็นพันธมิตรกับกลุ่มหัวรุนแรงหลายกลุ่ม ทั้งกลุ่มจากปากีสถาน และกลุ่มใหม่คือ อัลกออิดะห์ หรือ อัล-เคดาห์ (Al-Qaeda) ภายใต้การนำของ อุซามะห์ บิน ลาดิน (Osama Bin Laden) ในการปราบปราบกลุ่มกบฏและกลุ่มที่ลุกฮือขึ้นมาต่อต้าน

          ตอลิบานอนุญาตและให้ความช่วยเหลือกลุ่มอัลกออิดะห์ในการนำนักรบเข้ามาตั้งฐานที่มั่นในอัฟกานิสถาน ซึ่งในแคมป์เหล่านั้น อัลกออิดะห์ใช้เป็นศูนย์กลางการก่อการร้ายทั่วโลก รวมไปถึงเหตุการณ์ 9/11 การขับเครื่องบินชนตึก World Trade Center ในปี 2001 ที่สร้างความตกตะลึงไปทั่วโลก

          ในเดือนกันยายน 2001 หลังเกิดเหตุ 9/11 กองทัพสหรัฐฯ และพันธมิตร นำกำลังทหารจำนวนมหาศาลบุกล้างอัฟกานิสถาน และในเดือนธันวาคม รัฐบาลตอลิบานก็ถูกโค่นอำนาจ โดยสหรัฐฯ ได้ช่วยก่อตั้งรัฐบาลชุดใหม่ภายใต้ระบอบประชาธิปไตย

          แม้พ่ายแพ้และสิ้นอำนาจ แต่ตอลิบานยังฆ่าไม่ตาย พวกเขากระจัดการจายไปทั่วพรมแดนปากีสถาน และมีฐานที่มั่นทางตอนใต้และตะวันออกของอัฟกานิสถาน โดยตอลิบานยังก่อความรุนแรงมาอย่างต่อเนื่อง เพื่อต่อต้านรัฐบาลใหม่ที่สหรัฐฯ หนุนหลัง ทั้งคาร์บอมบ์ วางระเบิด ลอบสังหาร และระเบิดฆ่าตัวตาย ซึ่งคร่าชีวิตคนบริสุทธิ์ไปเป็นจำนวนมาก

          ในวันที่ 1 พฤษภาคม 2021 ตอลิบานใช้โอกาสที่อเมริกากำลังถอนทหาร รวมกำลังเป็นกลุ่มก้อนอีกครั้งเพื่อโค่นรัฐบาลอัฟกานิสถาน โดยภายในระยะเวลา 3 เดือน ตอลิบานกระจายกำลังยึดครองทีละหมู่บ้าน ทีละเมือง ไล่มาเรื่อย ๆ จนนานาชาติเริ่มกังวลว่าถ้าปล่อยไว้นานกว่านี้ อัฟกานิสถานจะตกอยู่ในอำนาจของตอลิบานทั้งหมด

          จนในที่สุด วันที่ 15 สิงหาคม กรุงคาบูลก็ล่มสลาย ประธานาธิบดีหลบหนีออกจากประเทศ ตอลิบานบุกยึดทำเนียบและล้มล้างรัฐบาลได้สำเร็จ ก่อนจะประกาศชัยชนะและจะสร้าง รัฐอิสลามแห่งอัฟกานิสถาน ขึ้นมาอีกครั้ง และตอนนี้ทางสหรัฐฯ ยังนิ่งเฉย

          ตอนนี้ยังไม่สามารถระบุได้เลยว่าทิศทางของอัฟกานิสถานจะเป็นอย่างไร นานาชาติจะเข้ามาแทรกแซงหรือไม่ ต้องติดตามกันต่อไป
 

ขอบคุณข้อมูลจาก Voice of America, The Guardian, CNN, Reuters, Aljazeera, Combating Terrorism Center