เรื่องลับ ๆ กับก๊าซธรรมชาติ

ขุดหลุมเจาะความลับของก๊าซธรรมชาติ พลังงานที่โลกนำมาใช้ประโยชน์นานกว่าศตวรรษ เรื่องที่ดูเหมือนไกลตัว แต่จริง ๆ แล้วใกล้กว่าที่คิด

ก๊าซธรรมชาติ (Natural Gas) เป็นพลังงานจากฟอสซิลอีกหนึ่งชนิดที่ทั่วโลกนิยมนำมาใช้เป็นเชื้อเพลิงไม่แพ้น้ำมัน และอยู่ในรูปแบบของผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ที่เราคุ้นเคยกันดีอย่าง ก๊าซ NGV ติดรถยนต์ หรือก๊าซ LPG ก๊าซหุงต้มที่ใช้กันในบ้าน รู้หรือไม่ว่าจริง ๆ แล้วก๊าซธรรมชาติไม่ได้มีดีแค่การนำมาใช้เป็นเชื้อเพลิงเท่านั้น แต่ยังมีความอัศจรรย์มากมายที่บอกเลยว่าไม่ธรรมดา เรามาว้าวไปพร้อม ๆ กันเลย

ก๊าซธรรมชาติอาจจะดูเหมือนเป็นพลังงานทางเลือกใหม่ แต่จริง ๆ แล้วมีหลักฐานว่าชาวจีนเริ่มใช้กระบอกไม้ไผ่เป็นท่อขนส่งก๊าซมาตั้งแต่ 900 ปี ก่อนคริสตกาล และเป็นเชื้อเพลิงที่มีความสำคัญต่อการพัฒนาในประเทศต่าง ๆ มากกว่า 150 ปี เช่น ในสหรัฐอเมริกา ที่นำมาใช้เป็นเชื้อเพลิงให้แสงสว่าง บนถนนบัลติมอร์ มลรัฐแมริแลนด์ หลังมีการค้นพบก๊าซธรรมชาติครั้งแรกในปี 2359 (ค.ศ. 1816) หรือเมื่อ 185 ปีที่แล้ว จนปัจจุบันมีการวางเครือข่ายท่อขนส่งก๊าซธรรมชาติรวมกันทั้งโลกมากกว่า 1 ล้านกิโลเมตร

ในประเทศไทยพบแหล่งก๊าซธรรมชาติสำหรับนำมาใช้ในเชิงพาณิชย์ตั้งแต่ปี 2516 และนำมาใช้เป็นเชื้อเพลิงผลิตไฟฟ้าในปี 2524 แทนน้ำมันและถ่านหินที่มีราคาสูงและต้องนำเข้าจากต่างประเทศ ก่อนจะขยายไปสู่ภาคอุตสาหกรรมต่าง ๆ เช่น เซรามิก สุขภัณฑ์ ปิโตรเคมี โดยมีการปิโตรเลียมแห่งประเทศไทย หรือ บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) เป็นผู้ดำเนินการผลิตและวางระบบท่อส่งก๊าซธรรมชาติมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

แม้จะเป็นก๊าซธรรมชาติเหมือนกัน แต่มีชื่อเรียกต่างกันตามสถานะและการใช้งาน ดังนี้ 

• Liquefied Natural Gas (LNG) : เป็นก๊าซมีเทนหลังจากการแปรสถานะเป็นของเหลวแล้ว ซึ่งกระบวนการเริ่มจากการแยกสิ่งปลอมปนและองค์ประกอบต่าง ๆ จากนั้นจึงลดอุณหภูมิลงมาที่ -160 องศาเซลเซียส เพื่อแปรสภาพจากก๊าซเป็นของเหลวที่ความดันบรรยากาศ ทำให้มีปริมาตรลดลงประมาณ 600 เท่าของสถานะก๊าซ เพื่อให้ขนส่งทางเรือได้ง่ายขึ้น 

• Natural Gas for Vehicles (NGV) : เกิดจากการนำก๊าซธรรมชาติมาอัดจนมีความดันสูงแล้วนำมาอัดใส่ถังเหล็กกล้าที่มีความแข็งแรงทนทานสูงเป็นพิเศษ ถูกนำมาใช้เป็นพลังงานรถยนต์แทนเบนซินและดีเซล ซึ่งต่างประเทศมีอีกหนึ่งชื่อเรียกว่า Compressed Natural Gas (CNG) หรือก๊าซธรรมชาติอัดนั่นเอง

• Liquefied Petroleum Gas (LPG) : มีชื่อทางการว่า ก๊าซปิโตรเลียมเหลว หรือก๊าซหุงต้ม เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากกระบวนการกลั่นน้ำมันดิบในโรงกลั่นน้ำมัน และจากการคัดแยกก๊าซธรรมชาติ มีโปรเพนและบิวเทนเป็นส่วนผสมหลัก นิยมนำมาใช้ในครัวเรือน

เพราะก๊าซธรรมชาติจะต้องผ่านกระบวนการกำจัดสารปนเปื้อนก่อนนำมาใช้ประโยชน์ ถือได้ว่าเป็นพลังงานสะอาด ที่มีการเผาไหม้สมบูรณ์ ไม่มีเขม่า เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากกว่าเมื่อเทียบกับน้ำมันและถ่านหิน และยังช่วยลดการสร้างก๊าซเรือนกระจก ต้นเหตุของภาวะโลกร้อนด้วย

อากาศที่ว่าเบาก็ยังสู้ก๊าซธรรมชาติไม่ได้ เพราะมีค่าความถ่วงจำเพาะอยู่ที่ 0.6-0.8 หากมีก๊าซรั่วไหลก็จะลอยตัวขึ้นที่สูงและกระจายไปในอากาศอย่างรวดเร็ว

ปกติก๊าซธรรมชาตินั้นไม่มีสีและจะไม่มีกลิ่น แต่ที่เราได้กลิ่นออกมาจากก๊าซหุงต้มหรือก๊าซรถยนต์นั้น เกิดจากการเติมสารเมอร์แคปแทน (Mercaptan) ที่มีกลิ่นเหม็น เพื่อเป็นการส่งสัญญาณเตือนให้กับผู้ใช้งาน หากมีก๊าซรั่วไหลจะได้รู้ตัวง่ายขึ้น และสามารถแก้ปัญหาได้ทันกาล

นอกจากจะนำก๊าซธรรมชาติมาแปลงสภาพเป็นก๊าซเชื้อเพลิงแล้ว ยังมีการนำไปใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมผลิตเป็นสินค้าของใช้ในชีวิตประจำวันของเราอีกด้วย ได้แก่ 

• ก๊าซมีเทน (Methane) : ซึ่งเป็นองค์ประกอบส่วนใหญ่ของก๊าซธรรมชาติ กว่าครึ่งหนึ่งเป็นเชื้อเพลิงผลิตไฟฟ้า ปูนซีเมนต์ เซรามิก และปุ๋ยเคมี  

• ก๊าซบิวเทน (Butane) : ใช้ในอุตสาหกรรมพลาสติก เช่น กระเป๋าเดินทาง อุปกรณ์การแพทย์ และยางรถยนต์

• ก๊าซโปรเพน (Propane) : ใช้เป็นสารตั้งต้นของเม็ดพลาสติกโพลีโพรพิลีน (Polypropylene หรือ PP) ในอุตสาหกรรมปิโตรเคมี สำหรับผลิตแผ่นฟิล์ม ถุงร้อนใส่อาหาร และกระสอบ

• ก๊าซอีเทน (Ethane) : ใช้ในอุตสาหกรรมปิโตรเคมี ผลิตเม็ดพลาสติก เส้นใยพลาสติก และเอทิลแอลกอฮอล์ (หรือเอทานอล) ส่วนผสมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

           มาถึงตรงนี้เรียกได้ว่า “ก๊าซธรรมชาติ” ถือเป็นอีกหนึ่งขุมพลังงานที่มีความอัศจรรย์ซึ่งนำมาใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวันได้มากมาย แถมวนเวียนอยู่ใกล้ ๆ ตัวเรากว่าที่คิด และยังเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมอีกด้วย