ประวัติ ปราสาทตาเมือนธม โบราณสถานชายแดนอีสานใต้

ย้อนดูประวัติ ปราสาทตาเมือนธม โบราณสถานพันปีเมืองสุรินทร์ถิ่นอีสานใต้ ชายแดนไทย-กัมพูชา มีที่มาที่ไปอย่างไร พร้อมจับตาประเด็นปัญหาข้อพิพาทของสองชาติ

ถือเป็นอีกหนึ่งประเด็นร้อนในช่วงเวลานี้ คือ ปัญหาแนวชายแดนไทย-กัมพูชา หลังจากมีชาวกัมพูชาบุกรุกข้ามเขตหวงห้ามของไทยที่ปราสาทตาเมือนธม โดยยืนขวางทางเข้าตัวปราสาท พร้อมกับขับไล่คนไทยที่มาเที่ยวให้กลับไป แต่ถึงแม้จะไม่มีการปะทะรุนแรงขึ้น แต่เหตุการณ์นี้ก็สะท้อนให้เห็นถึงความอ่อนไหวบริเวณพื้นที่ชายแดนไทย-กัมพูชาที่มีอยู่อย่างยาวนาน และยังคงมีประเด็นต่อเนื่องยังไม่จบ

ว่าแต่ ปราสาทตาเมือนธม ตั้งอยู่ที่ไหน มีประวัติความเป็นมาอย่างไร วันนี้เราจะพาไปรู้จัก ปราสาทตาเมือนธม โบราณสถานแห่งนี้ให้มากขึ้น ทั้งในแง่ประวัติศาสตร์ ความสำคัญในอดีต ที่ไม่ใช่แค่แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมเท่านั้น แต่ยังเกี่ยวพันกับภูมิรัฐศาสตร์ และอัตลักษณ์ของพื้นที่พรมแดนไทย-กัมพูชาอย่างลึกซึ้ง

ภาพจาก : PRAVIT UNPHET / shutterstock.com

ปราสาทตาเมือนธม ภาษาอังกฤษสะกดอย่างไร

ปราสาทตาเมือนธม ในภาษาอังกฤษ เรียกว่า Ta Muen Thom Sanctuary หรือ Ta Muen Thom Temple ซึ่ง “Ta Muen” มาจากชื่อท้องถิ่น ส่วน “Thom” ในภาษาเขมรแปลว่า “ใหญ่” สื่อถึงขนาดของปราสาทที่ใหญ่ที่สุดในกลุ่ม

ปราสาทตาเมือนธม ประวัติเป็นมาอย่างไร

ปราสาทตาเมือนธม (Ta Muen Thom Sanctuary) หรือ ปราสาทตามานธุม เป็นโบราณสถานในยุคอาณาจักรขอม ตั้งอยู่บริเวณชายแดนไทย-กัมพูชา ในพื้นที่อำเภอพนมดงรัก จังหวัดสุรินทร์ เป็นปราสาทขนาดใหญ่ที่สุดในอุทยานประวัติศาสตร์กลุ่มปราสาทตาเมือน ซึ่งประกอบด้วยปราสาทหินสามหลังเรียงลำดับจากขนาดใหญ่ไปขนาดเล็ก คือ ปราสาทตาเมือนธม ปราสาทตาเมือนโต๊ด และปราสาทตาเมือน

โดยสร้างขึ้นในราวพุทธศตวรรษที่ 16-17 ในรัชสมัยพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 แห่งอาณาจักรขอม ตัวปราสาทอยู่บนเนินเขาสร้างคร่อมโขดหินธรรมชาติที่ศักดิ์สิทธิ์ในรูปของสยัมภูศิวลึงค์ และเป็นที่สำหรับประกอบพิธีกรรม

ปราสาทตาเมือนธม อายุกี่ปี

ปราสาทตาเมือนธม มีอายุประมาณ 900 - 1,000 ปี โดยสันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในช่วงพุทธศตวรรษที่ 16-17 ตรงกับรัชสมัยพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 และอาจมีการปรับปรุงเพิ่มเติมในรัชสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7

ปราสาทตาเมือนธม สร้างขึ้นเพื่ออะไร

ปราสาทตาเมือนธม สร้างขึ้นเพื่อเป็นศาสนสถานในศาสนาพราหมณ์ฮินดู อุทิศแด่พระศิวะ ตัวปราสาทหลักสร้างด้วยหินทราย มีศิวลึงค์ประดิษฐานภายในแท่นกลาง อันเป็นเครื่องหมายแทนพระศิวะ และยังมีหลักฐานว่าเคยเป็นสถานที่พักระหว่างทางของผู้เดินทางบนเส้นทางราชมรรคา (ถนนโบราณจากอาณาจักรขอมสู่ภาคอีสานของไทย)

ปราสาทตาเมือนธม อยู่จังหวัดอะไร

ปราสาทตาเมือนธม ตั้งอยู่ในช่องเขาตาเมือน (หรือ ช่องเขาตาเมียง) เทือกเขาพนมดงรัก ในเขตบ้านหนองคันนาสามัคคี หมู่ 8 ตำบลตาเมียง อำเภอพนมดงรัก จังหวัดสุรินทร์ บริเวณชายแดนไทย-กัมพูชา ซึ่งห่างจากตัวจังหวัดสุรินทร์ประมาณ 100 กิโลเมตร

ย้อนรอยประวัติปราสาทตาเมือนธม โบราณสถานแห่งแดนอีสานใต้

ภาพจาก : SOMSAK 2503 / shutterstock.com

ปราสาทตาเมือนธม ขึ้นทะเบียนเมื่อไหร่

ปราสาทตาเมือนธม ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานของชาติ โดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 52 หน้า 3712 วันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2478 และอยู่ในบัญชีโบราณสถานที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และศิลปกรรม นอกจากนี้ยังอยู่ในแผนการพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ของจังหวัดสุรินทร์

ข่าวปราสาทตาเมือนธม ประเด็นร้อนจากชายแดนไทย-กัมพูชา

สำหรับ ปราสาทตาเมือนธม ซึ่งตั้งอยู่ในพื้นที่ใกล้แนวชายแดนไทย-กัมพูชา เคยเป็นประเด็นที่ถูกพูดถึงมาอย่างต่อเนื่อง ทั้งในด้านการท่องเที่ยว การอนุรักษ์ และข้อพิพาทเกี่ยวกับเขตแดน ระหว่างสองประเทศ โดยตัวปราสาทปัจจุบันอยู่ภายใต้การดูแลของไทย และมีความพยายามส่งเสริมความร่วมมือเชิงวัฒนธรรมระหว่างสองชาติ

อย่างไรก็ตาม หลังเกิดเหตุการณ์ชาวกัมพูชาบุกรุกข้ามเขตหวงห้ามของไทย พร้อมขวางทางเข้าและขับไล่นักท่องเที่ยวไทยออกจากพื้นที่ แม้เหตุการณ์จะไม่บานปลายเป็นความรุนแรง แต่ก็สะท้อนถึงความอ่อนไหวและความซับซ้อนของปัญหาแนวชายแดนไทย-กัมพูชาที่มีมายาวนาน และล่าสุด (23 มิถุนายน 2568) กลาโหมกัมพูชาออกมาแถลงย้ำว่า ปราสาทตาเมือนธมเป็นของกัมพูชา โดยอ้างอิงตามแผนที่มาตราส่วน 1:200,000 พร้อมเรียกร้องให้ไทยส่งคืนพื้นที่ดังกล่าว การอ้างสิทธิ์ครั้งนี้เกิดขึ้นหลังจากที่ทหารไทยนำนักปั่นจักรยานไทย 150 คนไปเยี่ยมชมพื้นที่ปราสาทตาเมือนธม เมื่อวันที่ 22 มิถุนายน 2568 โดยไม่ได้แจ้งฝ่ายกัมพูชาล่วงหน้า

ขณะที่ พลตรี วินธัย สุวารี โฆษกกองทัพบกไทย ชี้แจงและยืนยันว่า ปราสาทตาเมือนธมตั้งอยู่ในเขตอธิปไตยของไทย โดยอ้างหลักฐานทางภูมิศาสตร์และการบริหารจัดการพื้นที่โดยหน่วยงานราชการไทยมาอย่างต่อเนื่อง พร้อมระบุว่ากิจกรรมดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของการส่งเสริมการท่องเที่ยว และได้มีการประสานงานตามขั้นตอนที่เหมาะสมแล้ว

สถานการณ์นี้สะท้อนถึงความตึงเครียดและความละเอียดอ่อนของข้อพิพาทชายแดน ที่ยังคงเป็นประเด็นท้าทายระหว่างสองประเทศ รวมถึงความพยายามในการรักษาสันติภาพและความร่วมมือระหว่างกันในพื้นที่พรมแดนสำคัญแห่งนี้ ขณะที่สถานการณ์ ณ วันนี้ (23 มิถุนายน 2568) ก็ยังไม่ได้ข้อสรุปว่า ไทย-กัมพูชา จะมีข้อสรุปร่วมกันอย่างไร ซึ่งเราคนไทยคงต้องติดตามดูเรื่องนี้กันต่อไป

ภาพจาก : PRAVIT UNPHET / shutterstock.com

ปราสาทตาเมือนธม เปิดให้เข้าชมได้ไหม

ปราสาทตาเมือนธม อยู่ภายใต้การดูแลของกรมศิลปากร โดยสามารถเดินทางเข้าชมได้ ซึ่งจะมีเจ้าหน้าที่ทหารดูแลความปลอดภัย เนื่องจากอยู่ใกล้ชายแดน ผู้ที่จะเข้าชมควรนำบัตรประจำตัวประชาชนไปแสดง และเช็กเงื่อนไขการเข้าชมก่อนเดินทาง

สำหรับการเดินทางมายังปราสาทตาเมือนธมนั้น หากตรงมาจากจังหวัดสุรินทร์ สามารถใช้ถนนทางหลวงหมายเลข 214 ผ่านอำเภอปราสาท แล้วแยกไปบนถนนทางหลวงหมายเลข 2121 ไปทางอำเภอบ้านกรวด จากนั้นตรงไปอีกประมาณ 25 กิโลเมตร จะเจอกับทางแยกเข้าบ้านตาเมียง เข้าไปอีกประมาณ 12 กิโลเมตร ก็จะถึง ปราสาทตาเมือนธม สามารถเข้าชมได้ช่วงเวลา 08.00 น. - 17.00 น. ไม่เสียค่าเข้าชม

กล่าวโดยสรุป ปราสาทตาเมือนธม ถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ทรงคุณค่า สะท้อนอิทธิพลของอาณาจักรขอมโบราณผ่านศิลปะ สถาปัตยกรรม และความเชื่อทางศาสนา ความตั้งอยู่ใกล้ชายแดนทำให้ปราสาทแห่งนี้เป็นทั้งจุดยุทธศาสตร์และศูนย์กลางการเชื่อมโยงวัฒนธรรม ปัจจุบันปราสาทตาเมือนธมไม่ได้เป็นเพียงแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์เท่านั้น แต่ยังเป็นจุดหมายสำคัญที่นักท่องเที่ยวสายวัฒนธรรมไม่ควรพลาด

อย่างไรก็ตาม จากประเด็นข้อพิพาทปัญหาเขตแดนระหว่างไทย-กัมพูชา ซึ่งยังคงเป็นที่จับตามองถึงแนวทางแก้ไขในอนาคต การแก้ไขปัญหาดังกล่าวต้องอาศัยภูมิปัญญาทางการทูต ความเข้าใจในประวัติศาสตร์ และความร่วมมือที่มุ่งเน้นประโยชน์ร่วมกันระยะยาว เพื่อให้ ปราสาทตาเมือนธม มรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าแห่งนี้ยังคงทำหน้าที่เป็นสะพานเชื่อมความสัมพันธ์อันดีระหว่างไทยและกัมพูชาอย่างยั่งยืน

ย้อนรอย ปราสาทตาเมือนธม โบราณสถานพันปี แห่งแดนอีสานใต้