เล่าขานตำนาน มะเนะคิเนะโกะ แมวกวักนำโชค

           ใครว่าความเชื่อเรื่องโชคลางจะมีกันอยู่แต่ในหมู่ชาวไทยเท่านั้น เจ้าแห่งเทคโนโลยีอย่างชาวญี่ปุ่น ก็ยังต้องมีที่พึ่งทางใจคอยเสริมโชคลาภอยู่เหมือนกันนะ มะเนะคิเนะโกะ (Maneki Neko) แมวกวัก หน้าตาน่ารัก จึงมีปรากฏให้เห็นอยู่ทั่วไปไม่เว้นแม้แต่ในเมืองไทยบ้านเรา จนกลายเป็นแมวน้อยยอดฮิตที่ต้องมีติดบ้านและร้านค้าไปซะแล้ว


           ความเป็นมาของเจ้าแมวกวัก มะเนะคิเนะโกะ มีมาตั้งแต่สมัยเอโดะ (พ.ศ. 2186-2411) และถูกตีพิมพ์ให้รู้จักกันในวงกว้างจากหนังสือพิมพ์ฉบับหนึ่งในสมัยเมจิ (พ.ศ. 2413) ว่าแมวกวัก มะเนะคิเนะโกะ ถูกพบเห็นในศาลเจ้าแห่งหนึ่งของเมืองโอซากา โดยมีตำนานที่กล่าวถึงเจ้า มะเนะคิเนะโกะ อยู่หลายตำนานด้วยกัน

ตำนานหญิงชรา

           เรื่องของคุณยายชาวญี่ปุ่นคนหนึ่งที่เลี้ยงแมวน้อยเอาไว้เป็นเพื่อน แต่ด้วยฐานะยากจนเธอจึงอดมื้อกินมื้อร่วมกับแมวมาตลอด สุดท้ายคุณยายจำใจต้องเอาแมวตัวนั้นไปปล่อย เพราะไม่สามารถหาอาหารมาเลี้ยงดูมันได้อีกต่อไปแล้ว คุณยายเสียใจมากและเผลอหลับไป และแล้วคุณยายก็ฝันถึงแมวน้อยตัวนั้นที่มาบอกคุณยายว่า หากอยากโชคดีให้ลองปั้นตุ๊กตาแมวขึ้นจากดินเหนียวดูสักครั้ง

           คุณยายตัดสินใจลองปั้นตุ๊กตาแมวจากดินเหนียวดู โดยยกมือข้างหนึ่งของแมวขึ้นคล้ายกับการกวักเรียกโชคลาภ ต่อมามีคนแปลกหน้าเห็นตุ๊กตาแมวกวักของคุณยายจึงขอซื้อไป ทำให้คุณยายได้เงินมาประทังชีวิต จากนั้นคุณยายจึงปั้นตุ๊กตาแมวกวักขายอยู่เรื่อย ๆ จนมีเงินพอไปรับแมวตัวเดิมกลับมาอยู่ด้วยอีกครั้ง ทำให้เกิดเสียงร่ำลือว่าตุ๊กตาแมวกวักนี้เป็นตุ๊กตานำโชค และกลายเป็นตำนานในที่สุด


ตำนานแมวเช็ดหน้า

           เป็นตำนานที่มาจากความเชื่อของชาวญี่ปุ่นที่ว่า หากแมวยกแขนขึ้นมาคลอเคลียที่ใบหน้า แปลว่า จะมีแขกมาหา ดังนั้นจึงเกิดการสร้างตุ๊กตาปั้นรูปแมวกวักขึ้น โดยยกแขนข้างหนึ่งเอาไว้ให้เหมือนเป็นการคลอเคลียที่ใบหน้า เพื่อหวังให้มีแขกมาหาตามความเชื่อ ซึ่งแขกในที่นี้หมายถึงลูกค้าที่จะเข้าร้านมาซื้อของนั่นเอง

           ด้วยเหตุนี้ ชื่อเรียก มะเนะคิเนะโกะ (Maneki Neko) จึงมีความหมายตรงตัวว่า แมวกวัก หรือแมวนำโชค เป็นชื่อที่เป็นสิริมงคล ตามความเชื่อของชาวญี่ปุ่น


การยกแขน

           ถ้าสังเกตดี ๆ จะพบว่า แมวกวัก มะเนะคิเนะโกะ มีลักษณะท่าทางในการยกแขนอยู่หลายแบบด้วยกัน โดยมีความหมายดังนี้



เครื่องประดับ

          1. ปลอกคอ ส่วนใหญ่จะเป็นสีแดง มีกระดิ่งห้อยอยู่ โดยเชื่อว่าถ้าห้อยกระดิ่งไว้แมวจะไม่หนีไปไหน โชคลาภก็จะไม่หายไปด้วย

          2. ผ้าพันคอ ไว้ช่วยปัดเป่าโรคภัย โดยเชื่อว่าได้แรงบันดาลใจมาจากพระโพธิสัตว์จิโซ โบซัสสุ พระโพธิสัตว์ผู้พิทักษ์เด็ก ที่เป็นที่เคารพนับถือของชาวญี่ปุ่น ซึ่งตามความเชื่อว่าพระโพธิสัตว์จิโซจะช่วยปัดเป่าโรคภัยไข้เจ็บ และชาวบ้านจะนำผ้าพันคอไปพันไว้ที่รูปปั้นหินของท่านเป็นการตอบแทน

          3. เหรียญทอง มะเนะคิเนะะโกะ ส่วนใหญ่จะถือเหรียญทองสมัยเอโดะไว้ในมือ เพื่อเรียกเงิน เรียกทอง และความโชคดี บางครั้งอาจเปลี่ยนจากเหรียญทองเป็นแบงก์ แต่ให้ความหมายเดียวกัน

 
ความหมายของสี

          1. แบบ 3 สี เป็นที่นิยมมากที่สุด โดยแมวกวักจะมีลำตัวเป็นสีขาว มีลายจุดสีดำ พื้นส้ม ตามแบบฉบับของแมวหางกุดสายพันธุ์โบราณที่หายากในญี่ปุ่น (Japanese Bobtail Cat) โดยเชื่อว่าสีสันและลวดลายดังกล่าวเป็นสัญลักษณ์แห่งความโชคดีที่หาได้ยาก

          2. สีขาว หมายถึง ความบริสุทธิ์ ป้องกันไสยศาสตร์ ภัยมืด

          3. สีดำ หมายถึง สีแห่งสุขภาพดี คอยปัดเป่าความชั่วร้าย ผู้หญิงญี่ปุ่นมักนิยมสีนี้ เนื่องจากเชื่อว่าจะช่วยขับไล่ผู้ไม่หวังดีและเหล่ามิจฉาชีพ


          8. สีชมพู เป็นสีที่ไม่ได้มีมาตั้งแต่แรก แต่เพิ่งได้รับความนิยมในปัจจุบัน โดยหมายถึง การให้โชคด้านความรัก เนื้อคู่


           รู้ถึงความหมายของแมวกวักหน้าตาน่ารัก เครื่องหมายแห่งโชคลาภของญี่ปุ่นกันอย่างนี้แล้ว เพื่อน ๆ สนใจจะมีเจ้า มะเนะคิเนะโกะ เอาไว้ที่บ้านสักตัวหรือยัง สำหรับใครที่มีโอกาสได้ไปเยือนประเทศญี่ปุ่น ก็ลองแวะไปที่วัดเซ็นโซจิ (Sensoji) ย่านอาซากุสะ (Asakusa) แล้วเลือกตัวที่ถูกใจกลับมาได้เลย เพราะย่านนั้นขึ้นชื่อเรื่องรูปปั้นแมวกวัก มะเนะคิเนะโกะ ที่สุด


ขอบคุณข้อมูลจาก
Live Japan, My Modern Met, National Geographic, Learn Japan