พ่อครูคำผาย นุปิง ครูซอชื่อดัง ศิลปินแห่งชาติ เสียชีวิตแล้ว
เรียบเรียงข้อมูลโดยกระปุกดอทคอม
ขอขอบคุณภาพประกอบจาก ศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม
พ่อครูคำผาย นุปิง ครูซอชื่อดัง ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้านขับซอ) ปี 2538 เสียชีวิตอย่างสงบด้วยวัย 94 ปี
วันที่ 23 กันยายน 2557 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า พ่อครูคำผาย นุปิง ครูซอชื่อดัง อายุ 94 ปี ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้านขับซอ) ปี 2538 ได้เสียชีวิตอย่างสงบลงด้วยโรคชราเมื่อช่วงเช้าที่ผ่านมา ที่โรงพยาบาลน่าน จ.น่าน
สำหรับศพของ พ่อครูคำผาย นุปิง จะตั้งเพื่อทำพิธีทางศาสนาที่บ้านหัวนา อ.ภูเพียง จ.น่าน โดยมีนายอุกริช พึ่งโสภา ผู้ว่าราชการจังหวัดน่าน เป็นประธานพิธีรดน้ำในครั้งนี้ด้วย ก่อนจะมีการขอพิธีพระราชทานเพลิงศพต่อไป
ประวัติ พ่อครูคำผาย นุปิง ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้านขับซอ) ปี 2538 เกิดเมื่อวันที่ 28 ตุลาคม 2477 เกิดเมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม 2497 ที่บ้านหัวนา ต.ท่าน้าว อ.เมืองน่าน (ปัจจุบัน คือ อ.ภูเพียง) จ.น่าน จนกระทั่งพ่อครูคำผาย เรียนจบชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ก็ตัดสินใจเลือกที่จะเป็นช่างซอตามที่ตนเองเคยฝันไว้ โดยพ่อครูคำผายได้ไปฝากตัวเป็นลูกศิษย์ของพ่อครูไชยลังกา เครือเสน (ศิลปินแห่งชาติ ปี 2530) และเริ่มฝึกหัดซอ, สะล้อ, ซอ, ซึงขั้นพื้นฐาน รวมถึงการเรียนรู้จากการสังเกต จดจำ และฝึกปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอ
ซึ่งพ่อครูไชยลังกาได้ถ่ายทอดความรู้ต่าง ๆ ให้พ่อครูคำผายอย่างไม่มีการปิดบัง ทั้งการขับซอ การประพันธ์เนื้อร้อง และเคล็ดลับต่าง ๆ จนพ่อครูคำผายมีความเชี่ยวชาญ เป็นที่ยอมรับของประชาชน และศิลปินพื้นบ้านทั้งภาคเหนือ
เมื่อพ่อครูคำผาย อายุ 20 ปี ก็ได้ขอแยกตัวมาตั้งวงซอเองในนาม "วงคำผาย" พร้อมทั้งได้ถ่ายทอดความรู้ให้กับลูกศิษย์ที่มีความสนใจในด้านการขับซออีกเป็นจำนวนมาก ทำให้สามารถอนุรักษ์ และสืบทอดดนตรีพื้นบ้าน อย่างสะล้อ ซอ ปิน ให้อยู่คู่กับเมืองน่านมาจนถึงปัจจุบัน
นอกจากนี้ พ่อครูคำผาย ยังเป็นศิลปินพื้นบ้านซึ่งเป็นที่ยอมรับของประชาชนจังหวัดภาคเหนือ จนมีคำกล่าวว่า "ถ้าขับซอแล้วต้องซอคณะพ่อคำผาย" และตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา พ่อครูคำผาย ได้ทุ่มเทกำลังกาย กำลังใจ กำลังสติปัญญา ตลอดจนกำลังทรัพย์เพื่องานวัฒนธรรมท้องถิ่นอย่างแท้จริง และพ่อครูคำผาย ยังได้รับการประกาศเกียรติคุณซอ เมื่อปี 2514 ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติเป็นผู้มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรม สาขาศิลปะ เมื่อปี 2533 ในฐานะที่เป็นศิลปินที่อนุรักษ์วัฒนธรรมพื้นบ้านอันเป็นมรดกการแสดงของภาคเหนือ และได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติเป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้าน-ขับซอ) ประจำปี 2538
.gif)
รางวัลที่ พ่อครูคำผาย นุปิง เคยได้รับ
ปี 2514 ได้รับใบประกาศเกียรติคุณจากห้างนำชัยพานิช จ.ลำปาง ให้เป็นผู้ที่มีคุณธรรม ความดีต่อสังคม ณ สถานีวิทยุภาคเหนือ ปี 2516 ได้รับเกียรติบัตร ผู้เข้าร่วมสัมมนาศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคเหนือ จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ร่วมกับสมาคมวางแผนครอบครัวแห่งประเทศไทย ปี 2532 ได้รับโล่เชิดชูเกียรติงานประกวดสื่อการแสดงพื้นบ้านภาคเหนือ เพื่อประชาสัมพันธ์โครงการ กสช. จากศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดน่าน ปี 2534 ได้รับโล่เชิดชูเกียรติเป็นผู้มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรม สาขาศิลปะการแสดงจังหวัดน่าน จากศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดน่าน ปี 2535 ได้รับพระราชทานโล่เชิดชูเกียรติผู้มีผลงานดีเด่นทางด้านวัฒนธรรม และผู้ประกอบคุณงามความดีทางวัฒนธรรม ประจำปี 2533 ของภาคเหนือ ปี 2536 ได้รับพระราชทานปริญญากิตติมศักดิ์ สาขาศิลปศาสตร์ สานมนุษยศาสตร์ โปรแกรมวิชาดนตรี วิทยาลัยครูอุตรดิตถ์ สหวิทยาลัยล้านนา สภาการฝึกหัดครู ปี 2537 ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยภรณ์ เบญจมาภรณ์มงกุฎไทย (บม.) ปี 2538 ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติเป็น ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้าน-ขับซอ) ประจำปี 2538 จากสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ปี 2545 ได้รับการยกย่องเป็นครูภูมิปัญญาไทย รุ่นที่ 1 จากสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมจาก
, ศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม, ศูนย์ข้อมูลภาคเหนือ มหาวิทยาลัยพายัพ 
