สหรัฐอเมริกากำลังเผชิญภัยหนาวรุนแรง อันเป็นผลมาจากอิทธิพลของลมวนขั้วโลก หรือ โพลาร์ วอร์เท็กซ์ (polar vortex) ลมหนาวเย็นจัดอันตราย อุณหภูมิดิ่งต่ำถึง -46 องศาเซลเซียส โดยล่าสุด (1 กุมภาพันธ์ 2562) มีผู้สังเวยชีวิตไปแล้ว 12 ราย ในพื้นที่ตะวันตกตอนกลางของประเทศ ขณะที่แม่น้ำ ทะเลสาบ รวมทั้งน้ำตกไนแองการา กลายเป็นน้ำแข็งขาวโพลน
ภาพจาก SCOTT OLSON / GETTY IMAGES NORTH AMERICA / AFP
หลายคนอาจจะสงสัยว่า โพลาร์ วอร์เท็กซ์ คืออะไร ทำไมถึงสร้างผลกระทบได้มากขนาดนี้ ลองมาทำความรู้จักกันเลย...
ตามข้อมูลในเว็บไซต์ องค์การบริหารมหาสมุทรและชั้นบรรยากาศแห่งชาติ ของสหรัฐอเมริกา ระบุว่า โพลาร์ วอร์เท็กซ์ (polar vortex) มวลความกดอากาศต่ำขนาดใหญ่บริเวณขั้วโลก ที่มีอากาศหนาวเย็นอยู่รอบ ๆ โดยคำว่า vortex หมายถึง ทิศทางการหมุนของกำลังลม ซึ่งไหลวนรวมกันในทิศทางทวนเข็มนาฬิกา สูงขึ้นไปในชั้นบรรยากาศ กักอากาศหนาวเย็นไว้ที่บริเวณขั้วโลก แต่ทั้งนี้ ระหว่างช่วงฤดูหนาวในซีกโลกเหนือ ลมวนโพลาร์ วอร์เท็กซ์ ขนาดใหญ่นี้ จะเกิดการบิดเบี้ยว ไม่อยู่ตัวที่ขั้วโลก และจะเกิดการขยายแผ่อิทธิพล เคลื่อนตัวต่ำลงมา และพาอากาศหนาวเย็นจากขั้วโลกเหนือลงมาด้วย
ตามข้อมูลในเว็บไซต์ องค์การบริหารมหาสมุทรและชั้นบรรยากาศแห่งชาติ ของสหรัฐอเมริกา ระบุว่า โพลาร์ วอร์เท็กซ์ (polar vortex) มวลความกดอากาศต่ำขนาดใหญ่บริเวณขั้วโลก ที่มีอากาศหนาวเย็นอยู่รอบ ๆ โดยคำว่า vortex หมายถึง ทิศทางการหมุนของกำลังลม ซึ่งไหลวนรวมกันในทิศทางทวนเข็มนาฬิกา สูงขึ้นไปในชั้นบรรยากาศ กักอากาศหนาวเย็นไว้ที่บริเวณขั้วโลก แต่ทั้งนี้ ระหว่างช่วงฤดูหนาวในซีกโลกเหนือ ลมวนโพลาร์ วอร์เท็กซ์ ขนาดใหญ่นี้ จะเกิดการบิดเบี้ยว ไม่อยู่ตัวที่ขั้วโลก และจะเกิดการขยายแผ่อิทธิพล เคลื่อนตัวต่ำลงมา และพาอากาศหนาวเย็นจากขั้วโลกเหนือลงมาด้วย
ส่วนเหตุที่จะทำให้โพลาร์ วอร์เท็กซ์
เกิดการบิดเบี้ยวจากปกติได้ ก็คือความแปรผันของความกดอากาศ
ซึ่งทำให้ความหนาแน่นของโพลาร์ วอร์เท็กซ์ ลดลง และไหลเลื่อนออกนอกวงวนปกติ
โดยปกติโพลาร์ วอร์เท็กซ์ หมุนวนประจำอยู่เหนือขั้วโลกเหนือ โดยมีลมกรด (jet stream กระแสลมที่ไหลแรง
อยู่ที่ชั้นบรรยากาศระหว่างชั้นโทรโพสเฟียร์และชั้นสตราโตสเฟียร์
โดยลมกรดที่มีกำลังแรงมากที่สุด คือลมกรดขั้วโลก หรือ polar jet) คอยควบคุมให้โพลาร์ วอร์เท็กซ์ พัดวนอยู่ในโซนขั้วโลกเท่านั้น
แต่เมื่อลมกรดขั้วโลกได้รับอิทธิพลจากระบบความกดอากาศสูง
จึงเกิดการแปรปรวนไหลลงมาทางใต้มากกว่าปกติ
ทำให้มวลอากาศหนาวเย็นจัดจากขั้วโลกเหนือแผ่มายังพื้นที่ทวีปอเมริกาเหนือนั่นเอง
อย่างไรก็ดี โพลาร์ วอร์เท็กซ์ ไม่ใช่ปรากฏการณ์ใหม่ โดยเกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อปี ค.ศ. 1853 และอีกหลายครั้งในปี 1977, 1982, 1985 และ 1989 แต่เพิ่งจะเริ่มมาเป็นที่สนใจและเป็นที่พูดถึงอย่างมากเมื่อเดือนมกราคม 2014 ที่ในประเทศแคนาดา และทางตะวันตกกลางไปจนถึงทางตะวันออกเฉียงเหนือของอเมริกา อุณหภูมิดิ่งลงต่ำสุดในรอบ 20 ปี โดยบางพื้นที่มีอุณหภูมิต่ำว่า -50 องศาเซลเซียส
อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมจาก theguardian.com, weather.gov, noaa.gov
อย่างไรก็ดี โพลาร์ วอร์เท็กซ์ ไม่ใช่ปรากฏการณ์ใหม่ โดยเกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อปี ค.ศ. 1853 และอีกหลายครั้งในปี 1977, 1982, 1985 และ 1989 แต่เพิ่งจะเริ่มมาเป็นที่สนใจและเป็นที่พูดถึงอย่างมากเมื่อเดือนมกราคม 2014 ที่ในประเทศแคนาดา และทางตะวันตกกลางไปจนถึงทางตะวันออกเฉียงเหนือของอเมริกา อุณหภูมิดิ่งลงต่ำสุดในรอบ 20 ปี โดยบางพื้นที่มีอุณหภูมิต่ำว่า -50 องศาเซลเซียส
อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมจาก theguardian.com, weather.gov, noaa.gov
