ช่วงนี้ได้ยินข่าวคราวคนที่มีชื่อเสียงเสียชีวิตกันอยู่บ่อย ๆ ท่านผู้อ่านคงอยากจะทราบและสงสัยกันว่า ถ้าบุคคลที่เสียชีวิตไปเหล่านี้ไม่ได้ทำพินัยกรรมไว้ ทายาทจะแบ่งทรัพย์สินกันอย่างไร เรื่องแบบนี้พี่น้องตัดญาติขาดมิตรกันมาเยอะแล้ว หากผู้ตายมีบุตรหลายคน ไหนจะบุตรที่เป็นไพ่ใบสุดท้ายที่เพิ่งถูกเปิดเผยอีกล่ะ จะทำอย่างไร ?
เรื่องของการแบ่งทรัพย์มรดกนับว่าเป็นเรื่องที่ซับซ้อนอยู่ ขอคลายความสงสัยให้ได้อ่านและทราบกันตามหลักการเบื้องต้น ดังนี้
ทายาทโดยธรรมจะมี 6 ลำดับเท่านั้นที่จะมีสิทธิ์ได้รับมรดก ก่อนหลังดังต่อไปนี้ (มาตรา 1629)
(1) ผู้สืบสันดาน ก็คือ ลูก หรือ หลาน
(2) บิดามารดา
(3) พี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน
(4) พี่น้องร่วมบิดาหรือร่วมมารดาเดียวกัน
(5) ปู่ ย่า ตา ยาย
(6) ลุง ป้า น้า อา
ลำดับชั้นของการรับมรดกนั้นจะเรียงไปตามลำดับก่อนหลัง หากทายาทลำดับที่ 1 ยังมีชีวิตอยู่ ทายาทในลำดับถัดไปก็ไม่มีสิทธิ์ได้รับมรดก แต่ก็มีข้อยกเว้นว่า ทายาทลำดับที่ 1 ยังมีชีวิตอยู่ และบิดามารดาของผู้ตายก็ยังมีชีวิตอยู่ (ทายาทลำดับที่2) บิดามารดาของผู้ตายนั้นจะได้รับส่วนแบ่งมรดกเหมือนทายาทชั้นบุตร (มาตรา 1630) คือ ชั้นผู้สืบสันดานในฐานะเท่ากับลูกของผู้ตาย ให้แบ่งมรดกเท่า ๆ กัน เพราะกฎหมายถือว่าเป็นญาติในลำดับที่สนิทที่สุด
ยกตัวอย่างเช่น นายหนึ่งมีทรัพย์สินอยู่ 100,000 บาท มีภรรยาแต่ตายไปนานแล้ว มีบุตรด้วยกัน 2 คน อาศัยอยู่กับ บิดา มารดา และพี่สาว 1 คน ถ้านายหนึ่งตายไป ถามว่าจะแบ่งทรัพย์สินกันอย่างไร
คำตอบคือ บิดา มารดา และบุตร อีก 2 คน จะได้รับส่วนแบ่งเงินคนละเท่า ๆ กันคือ คนละ 250,000 บาท ส่วนพี่สาวนั้นเป็นญาติลำดับถัดลงไปไม่ได้อะไรเลย (ตามมาตรา 1629 และ1630)
อ่านมาถึงตรงนี้งงไหมเอ่ย แล้วภรรยา หรือสามี ที่เป็นคู่สมรสของผู้ตายล่ะ ไม่ได้รับมรดกเลยหรือ เป็นทายาทลำดับใด กฎหมายแยกพูดไว้โดยเฉพาะเลยค่ะ สำหรับคู่สมรสที่ได้จดทะเบียนโดยชอบตามกฎหมาย ให้แบ่งสินสมรสให้กับคู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่ครึ่งหนึ่งก่อน แล้วทรัพย์มรดกส่วนที่เหลือจึงจะแบ่งให้แก่ทายาท กล่าวคือ นอกจากคู่สมรสจะแบ่งสินสมรสมาครึ่งหนึ่งแล้ว ก็ยังมีสิทธิ์ได้รับมรดกของผู้ตายส่วนที่เหลืออีกด้วย ซึ่งไม่ว่าจะมีทายาทลำดับใดมีชีวิตอยู่ คู่สมรสจะได้รับส่วนแบ่งเสมอจะมากน้อยตามที่กฎหมายกำหนด ทีนี้มาดูว่าทายาทของผู้ตายนั้นมีทายาทในลำดับใดอยู่บ้างและคู่สมรสจะได้กี่ส่วน ดังนี้
(1) ถ้ามีทายาทในชั้นผู้สืบสันดาน คู่สมรสมีสิทธิ์ได้ส่วนแบ่งเหมือนเป็นทายาทชั้นบุตร
(2) ถ้ามีทายาทในชั้นพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน หรือถ้าไม่มีบุตรแต่บิดามารดาของผู้ตายยังมีชีวิตอยู่ คู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่นั้นมีสิทธิ์ได้รับมรดกครึ่งหนึ่ง
(3) ถ้ามีทายาทคือ พี่น้องร่วมบิดาหรือร่วมมารดาเดียวกัน หรือลุง ป้า น้า อา หรือมีปู่ ย่า ตา ยายแล้วแต่กรณี คู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่ มีสิทธิ์ได้มรดก 2 ใน 3 ส่วน
(4) ถ้าผู้ตายไม่มีทายาทเลย คู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่นั้นมีสิทธิ์ได้รับมรดกทั้งหมด
การแบ่งทรัพย์มรดกนั้นเป็นเรื่องที่น่าปวดหัวอยู่ไม่น้อย ทางที่ดีผู้ที่มีทรัพย์สินเยอะ ๆ เป็นครอบครัวใหญ่ มีลูกหลาน หรือมีพี่น้องมาก ๆ ควรทำพินัยกรรมไว้จะดีกว่า คนข้างหลังจะได้ไม่ต้องทะเลาะกัน
