เพิ่งรู้ ประตูท่าแพเชียงใหม่ เพิ่งสร้าง 38 ปี ไม่ใช่ 700 ปีอย่างที่คิด ชี้พิกัดประตูดั้งเดิมของแท้ อยู่ไหน ?!

            เพิ่งรู้ ประตูท่าแพที่เห็นในปัจจุบัน เพิ่งสร้างมาแค่ 38 ปี ผลงานท่านผู้ว่าฯ หลังจากมีคนเอารูปประตูท่าแพเดิมมาให้ดู พร้อมชี้พิกัดประตูท่าแพดั้งเดิมของแท้ อยู่ตรงไหน

            วันที่ 28 มกราคม 2567 เฟซบุ๊ก นางงามนะคะ ได้เผยภาพการก่อสร้างประตูท่าแพเชียงใหม่ ในปี พ.ศ. 2529 โดยมีป้ายระบุว่า "ที่ทำการก่อสร้างประตูและกำแพงเมือง" และเป็นรูปวาดประตูท่าแพที่มีนักท่องเที่ยวแวะเวียนมาถ่ายรูป ใช้งบประมาณ 2,000,000 บาท

            ในขณะที่รูปด้านล่าง เป็นรูปประตูท่าแพในปัจจุบัน ปี 2567  ซึ่งด้านหลังเป็นตึกเก่าขนาดไม่เกิน 8 ชั้น ที่คาดว่ามาเป็นโรงแรมในปัจจุบัน จึงยืนยันแน่นอนว่าตรงนี้คือประตูท่าแพที่เพิ่งสร้างเมื่อ 38 ปีก่อน

            ในขณะที่เฟซบุ๊ก เชียงใหม่ที่คุณไม่เคยเห็น ได้ยืนยันแน่นอนว่า ภาพประตูท่าแพในปัจจุบัน เกิดจากการสร้างขึ้นเมื่อวันที่ 29 มกราคม 2529 ด้วยงบประมาณ 2,000,000 บาท โดยเป็นการยกเลิกสี่แยกไฟแดงเก่า ทุบกำแพงจำลองเก่า สร้างประตูขึ้นมาใหม่ตามแบบภาพถ่ายโบราณเมื่อหลายปีก่อน

ภาพจาก เฟซบุ๊ก เชียงใหม่ที่คุณไม่เคยเห็น

เปิดที่มาการสร้างประตูท่าแพ และสาเหตุที่ต้องทุบกำแพงเมืองโบราณทิ้ง เอาอิฐออกขาย

            ทั้งนี้ ประตูท่าแพที่เห็นนั้น เป็นการจำลองกำแพงเมืองเดิมที่มี 2 ชั้น โดยอ้างอิงจากรูปถ่ายเดิมที่ถ่ายตั้งแต่ปี พ.ศ. 2463 (ค.ศ. 1910) และหากจะดูจากแผนที่นครเชียงใหม่เก่า สมัยพระเข้าอิทวิชยานนท์ พ.ศ. 2436 ที่วาดโดยกรมแผนที่ จะเห็นว่าประตูท่าแพมี 2 ชั้น และตรงประตูเข้าเมืองก็ไม่ได้ตรงกับกำแพงเมืองเหมือนกับประตูท่าแพในปัจจุบัน

            ก่อนหน้านี้ เมืองเชียงใหม่โบราณจะมีกำแพงเมืองก่ออิฐ ป้อม ประตูเมืองชั้นใน 5 ประตู โดยประมาณปี พ.ศ. 2460 เมื่อความศิวิไลซ์ได้แผ่ขยาย บ้านเมืองเติบโต และมีรถยนต์เข้ามา กำแพงเมืองจึงถูกกระทรวงธรรมการสมัยนั้นรื้อถอนและประมูลขายอิฐออกไป เพื่อขยายถนนให้กว้างให้รถยนต์วิ่งได้สะดวก เหลือแค่แจ่ง 4 แจ่งและประตูเมือง

            ในปี พ.ศ. 2490 เทศบาลเมืองเชียงใหม่ได้มีการสร้างประตูเมืองใหม่ ให้มีความสวยงามมากขึ้น จนกลายเป็นประตูเมือง 4 ประตูเช่นทุกวันนี้ ยกเว้นประตูท่าแพ

            ในปี พ.ศ. 2527-2526 นายชัยยา พูนศิริวงศ์ ผู้ว่าราชการเชียงใหม่ ได้สร้างประตูท่าแพและช่วงท่าแพขึ้นมาใหม่ ด้วยความที่นายชัยยาเป็นสถาปนิกที่เคยเป็น ผอ.สำนักการผังเมือง ทุก ๆ ปีท่านจะทอดผ้าป่าเพื่อบูรณะวัดในเชียงใหม่ โดยไม่ใช้งบประมาณราชการใด ๆ จนกระทั่งมีคนมอบภาพเก่าของประตูท่าแพให้ท่าน ท่านจึงคิดสร้างประตูท่าแพใหม่ให้ถูกต้องตามแบบโบราณ ท่านมอบหมายให้กรมศิลปากรถอดแบบและออกแบบ และมีการก่อสร้างประตูท่าแพในปี พ.ศ. 2528 โดยขออนุญาตจากกรมศิลปากรเพราะตรงนั้นเป็นที่ดินในเขตโบราณสถาน และระดมเงินจากประชาชนและเอกชนเชียงใหม่ มาสร้างประตูท่าแพ ซึ่งรูปแบบประตูท่าแพในปัจจุบันนั้น ได้มีการลดขนาดและความสูงลงมา ต่างจากประตูท่าแพโบราณ

            ดั้งเดิมนั้น ประตูท่าแพมี 2 ชั้น คือ ประตูท่าแพชั้นนอกและประตูท่าแพชั้นใน และหากเอาภาพถ่ายในอดีตของปี พ.ศ. 2463 มาซ้อนทับกับภาพแผนที่ในปัจจุบัน จะพบพิกัดที่ประตูท่าแพดั้งเดิมตั้งอยู่ กล่าวคือ ประตูท่าแพเดิมอยู่แถว วัดแสนฝาง และปัจจุบันวัดแสนฝางนั้นอยู่ที่เดิม ส่วนที่เป็นถนนในอดีตนั้น ปัจจุบันคือถนนกำแพงดิน ประตูท่าแพชั้นในน่าจะอยู่บริเวณบริษัทเจริญศิลป์ จำกัด และบริเวณประตูท่าแพชั้นนอก ต้นแบบของประตูท่าแพในปัจจุบัน น่าจะอยู่บริเวณโรงแรมท่าแพอินน์ และวิมลท่าแพ ถัดจากสะพานแม่ข่า เล็กน้อย

ภาพจาก เฟซบุ๊ก เชียงใหม่ที่คุณไม่เคยเห็น

ภาพจาก เฟซบุ๊ก เชียงใหม่ที่คุณไม่เคยเห็น