รู้จัก พิธีปราบนกหัสดีลิงค์ ขั้นตอนสำคัญ งานพระราชทานเพลิงศพ หลวงพ่อคูณ

          มารู้จักกับ พิธีปราบนกหัสดีลิงค์ ในงานพระราชทานเพลิงศพหลวงพ่อคูณ หนึ่งประเพณีสำคัญในงานศพนักบวชชั้นผู้ใหญ่ 
เมทินี หวานอารมย์ นางสีดาผู้ฆ่านกหัสดีลิงค์

          ส่วนสาเหตุที่ นางสาวเมทินี ชาวบ้านที่จังหวัดอุบลราชธานี ได้รับเลือกให้เป็นผู้ทำพิธีนั้น เพราะเป็นผู้สืบเชื้อสายมาจากเจ้านางสีดา เจ้าเมืองของอุบลราชธานี ที่สืบทอดกันมาจากอดีตจากสมัยปู่ย่า ตายาย พ่อแม่ จนกระทั่งมาถึงปัจจุบัน
          ล่าสุดเมื่อช่วงเช้าวันนี้ (29 มกราคม 2562) นางสาวเมทินี พร้อมด้วยมเหศักดิ์ ร่างทรงสายหลักเมืองอุบลฯกว่า 20 องค์ ได้ร่วมกันประกอบพิธีบวงสรวงตั้งทัพก่อนออกเดินทางไปยัง ฌาปนสถานชั่วคราว วัดหนองแวง พระอารามหลวง เพื่อร่วมพิธีกรรมการฆ่านกหัสดีลิงค์ ตามพิธีกรรมโบราณในพิธีพระราชทานเพลิง หลวงพ่อคูณ เพื่อทำพิธีปราบนกหัสดีลิงค์ ที่จะต้องกระทำในเวลา 18.00 น. เมื่อทำพิธีเสร็จแล้ว จะต้องรีบกลับออกจากพื้นที่ทันที ส่วนในวันรุ่งก็จะมีพิธีฉลองชัยชนะที่บ้านของนางสาวเมทินี ในจังหวัดอุบลราชธานี เป็นอันเสร็จพิธี 

ตำนานนกหัสดีลิงค์

          ตามความเชื่อที่เล่าต่อ ๆ กันมา มีตำนานเรื่องนกหัสดีลิงค์อยู่หลายตำนาน อาทิว่า มีพระเจ้าแผ่นดินของนครเชียงรุ้ง สวรรคต พระมเหสีได้นำพระบรมศพแห่ไปถวายพระเพลิงนอกเมือง แต่ปรากฏว่านกหัสดีลิงค์จากป่าหิมพานต์ ได้มาแย่งพระศพไป จึงได้มีการประกาศหาผู้ที่มีความสามารถไปแย่งพระบรมศพกลับมา แต่ก็ไม่มีใครทำได้ มีเพียงนางสีดา บุตรีของมหาราชครูซึ่งมีความเชี่ยวชาญด้านการยิงธนู ได้อาสาไปตามพระบรมศพ และสามารถต่อสู้พร้อมกับฆ่านกหัสดีลิงค์ ทำให้สามารถนำพระบรมศพกลับมาประกอบพิธีพระราชทานเพลิงพระบรมศพได้ จนกลายเป็นธรรมเนียมจนถึงปัจจุบัน
          ตำนานที่ 2 จากนายยุทธพงศ์ มาตย์วิเศษ นายช่างเมรุนกหัสดีลิงค์ ได้เล่าเรื่องราวของความตายที่สัมพันธ์กับประเพณีของคนอีสานไว้ว่า ณ อุตตรกุรุทวีป ซึ่งเป็น 1 ใน 4 ทวีปรอบเขาสิเนรุ ดินแดนอุดมคติของมนุษย์ตามคติไตรภูมิ มนุษย์ในทวีปนั้น มีหน้าเป็นรูปสี่เหลี่ยม คนทั้งหลายอาศัยอยู่ในทวีปนั้นมาก และมีความเป็นอยู่ดีกว่าคนในทวีปอื่น เพราะเป็นผู้มีบุญจากการรักษาศีล มีอายุได้ 1,000 ปี จึงตาย

          เมื่อชาวอุตตรกุรุทวีปตายลงนั้น ผู้อื่นก็มิได้มีความทุกข์โศกเสียใจ พวกเขาจะนำศพอาบน้ำแต่งตัวทากระแจะจันทน์ น้ำมันหอม นุ่งห่มผ้าให้ประดับด้วยอาภรณ์ทั้งปวง แล้วจึงเอาไปวางไว้ในที่แจ้ง จากนั้นจะมีนกชนิดหนึ่ง ซึ่งบินทั่วไปในแผ่นดินอุตตรกุรุทวีป มาคาบเอาศพไปยังรังนก เพื่อมิให้สกปรกรกแผ่นดิน บางทีก็คาบเอาไปทิ้งไว้ในแผ่นดินอื่น หรือทิ้งที่ฝั่งทะเลหรือชมพูทวีป
          โดยคนอุตตรกุรุทวีปเมื่อตายไปแล้วย่อมไม่ไปเกิดในจตุราบายทั้ง 4 คือ นรก เปรต อสุรกาย และสัตว์เดรัจฉานนั้นเลย แต่พวกเขาจะไปเกิดในที่ดี คือ สวรรค์ชั้นฟ้า เพราะว่าพวกเขาทั้งหลายเป็นผู้ที่ตั้งมั่นอยู่ในศีล 5 ตลอดเวลา เครื่องหมายคุณความดีของคนเหล่านั้นก็ยังปรากฏอยู่ไม่มีที่สิ้นสุดบริบูรณ์ตราบจนบัดนี้

          ตำนานที่ 3 เล่าว่า นกหัสดีลิงค์บินมาจับคนที่ทุ่งหลวง ทุ่งปาง เมืองสุวรรณภูมิ เจ้าเมืองจึงให้ไปสืบ หาผู้มีฝีมือในการฆ่านกหัสดีลิงค์ จนไปถึงเมืองตักศิลา เจ้าเมืองตักศิลาได้มอบศรให้เจ้านางสีดา ผู้เป็นราชธิดา เจ้านางสีดาได้แผลงศรฆ่านกถึงแก่ความตาย เจ้าเมืองสุวรรณภูมิจึงเผานกนั้น และเกิดเป็นธรรมเนียมว่าเมื่อเจ้านายสิ้นชีวิต ให้สร้างเมรุรูปนกหัสดีลิงค์เพื่อถวายพระเพลิง
          ส่วนอีกเรื่องนั้นมาจากบทความของ ดร.ฌอง บร็องก์ ในปี พ.ศ. 2447 สรุปความได้ว่า นางสุชาดา มเหสีของพระอินทร์ ได้ลงมาจุติเป็นพระราชธิดาของกษัตริย์เมืองตักศิลา ชื่อ "สีดา" เพื่อปราบนกหัสดีลิงค์ที่กำลังเข้ามาเข่นฆ่ามนุษย์และสัตว์โลก พระราชธิดาสีดาอาสาไปสังหารนกหัสดีลิงค์ พระอินทร์จึงลงมาประทานคันศรและลูกธนู พร้อมอวยพรให้นางมีชัยชนะ นางสีดาได้ยิงศรไปปักอกนกหัสดีลิงค์ร่วงตกลงมาตาย กษัตริย์ตักศิลาจึงยกเมืองให้พระราชธิดาสีดาครอบครอง พระนางครองเมืองได้ 2 ปี จึงเสด็จกลับไปเป็นมเหสีพระอินทร์บนสวรรค์  

            ขณะเดียวกัน ไทยพีบีเอส รายงานว่า พระครูสีลสาราภรณ์ (หลวงปู่สมสิทธิ์ รักขิตสีโล) ได้ตีความพิธีฆ่านกหัสดีลิงค์ ตามคติธรรมทางศาสนา เปรียบศรของนางสีดาคือคำสอนของพระพุทธเจ้าในการชนะกิเลส การฆ่านกหัสดีลิงค์ในพิธีพระราชทานเพลิงศพหลวงพ่อคูณ จึงเปรียบให้เห็นว่าหลวงพ่อคูณปฏิบัติตามพระธรรมคำสอน สามารถระงับจากกิเลสที่มากระทบได้ การที่มีพิธีฆ่านกหัสดีลิงค์ในงานพระราชทานเพลิงศพหลวงพ่อคูณนั้น จะเป็นการนำดวงวิญญาณไปสู่สรวงสวรรค์          
            นายยุทธพงศ์ มาตย์วิเศษ นายช่างเมรุนกหัสดีลิงค์ กล่าวอีกว่า ในหมู่ช่างจะเรียกชื่อนกหัสดีลิงค์ ว่า นกอินทรี เพราะนกหัสดีลิงค์ สามารถขยับตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ เปรียบเหมือน อินทรี คือร่างกายของเรา การฆ่านกหัสดีลิงค์ จึงถูกตีความเป็นคติธรรมทางศาสนา โดยพระครูสีลสาราภรณ์ ว่า เมื่อเจ้านางสีดาฆ่านกอินทรีให้ตายด้วย "ศร" ซึ่งเปรียบเหมือนการใช้ "คำสอน" ของพระพุทธเจ้าไปประหารกิเลส การฆ่านกอินทรีจึงเปรียบเทียบกับการที่พระมหาเถระ ได้ปฏิบัติตามพระธรรมคำสอนจนสามารถสงบระงับจากกิเลสที่มากระทบนั่นเอง