นายชัยชนะ มิตรพันธ์ ผู้อำนวยการ ETDA กล่าวว่า การเดินหน้ายกระดับทักษะความรู้ การใช้อินเทอร์เน็ตอย่างสร้างสรรค์และรู้เท่าทันภัยคุกคามออนไลน์แก่คนไทย โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยงอย่าง เด็ก เยาวชน และผู้สูงอายุ เป็นอีกภารกิจที่ ETDA ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่อง ภายใต้โครงการ Internet for Better Life หรือที่เราเรียกย่อ ๆ กันว่า IFBL (ไอ เอฟ บี แอล) ที่ได้มีการทำกิจกรรมต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น การจัดอบรมถ่ายทอดความรู้แก่กลุ่มเป้าหมาย ผ่านโรงเรียน ชุมชน ชมรม และร่วมกับเครือข่ายการดำเนินงานทั่วประเทศ
พร้อมทั้งจัดทำสื่อถ่ายทอดความรู้ กระตุ้นให้เกิดความตระหนัก เผยแพร่ทางออนไลน์ ทั้งรูปแบบวิดิทัศน์ การ์ตูน และภาพยนตร์สั้น ภายใต้ชื่อชุด "วัยใส วัยเก๋า ฉลาดรู้เน็ต" ที่เผยแพร่ทาง YouTube ช่อง ETDA Chanel เป็นต้น ซึ่งที่ผ่านมา ETDA ยินดีให้หน่วยงานที่สนใจสามารถนำสื่อที่ผลิตไปใช้งานให้เกิดประโยชน์ในรูปแบบที่ไม่แสวงหากำไรได้ฟรี และเพื่อต่อยอดโครงการ IFBL สู่การพัฒนาเนื้อหาที่มีมาตรฐานและเป็นที่ยอมรับทั้งในระดับภาคการศึกษาของประเทศ ที่สามารถนำไปใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพและมีความยั่งยืนต่อไป
ETDA จึงได้นำแนวคิดของมาตรฐาน "ความฉลาดทางดิจิทัล (DQ Digital Intelligence)" จาก DQ Institute ซึ่งเป็นสถาบันที่มีการพัฒนามาตรฐานระดับสากลเกี่ยวกับการให้ความรู้ด้านความฉลาดทางดิจิทัล มาปรับใช้ให้เหมาะสมกับบริบทของไทย และพัฒนาเป็น "หลักสูตรการสร้างความตระหนักรู้ในการใช้อินเทอร์เน็ต หรือ Digital Citizen" ในระยะแรกนี้ เพื่อเป็นคู่มือในการถ่ายทอดความรู้และเพื่อใช้ในการอบรม ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับการใช้อินเทอร์เน็ตอย่างสร้างสรรค์และรู้เท่าทันภัยคุกคามออนไลน์ รวมถึงการผลิตสื่อต่าง ๆ ที่เหมาะกับคนไทย โดยเฉพาะกลุ่มเป้าหมาย เด็ก เยาวชนและผู้สูงอายุ เพื่อให้ง่ายต่อการสื่อสารมากยิ่งขึ้น
สำหรับหลักสูตร Digital Citizen จะมีเนื้อหาที่ถูกพัฒนา ปรับปรุงมาจาก DQ Institute ที่เดิมมีทั้งหมด 8 ด้าน ทาง ETDA นำมาประยุกต์ให้เหลือ 5 ด้าน ดังนี้
- ด้านที่ 1 อัตลักษณ์ดิจิทัล (Digital Identity) เพื่อให้สามารถการสร้างอัตลักษณ์ที่ดีและมีมารยาทในโลกดิจิทัล
- ด้านที่ 2 การใช้เทคโนโลยีดิจิทัลอย่างเหมาะสม (Digital Use) เพื่อให้สามารถใช้เทคโนโลยีดิจิทัลที่เหมาะสม ทั้งในมิติของเวลา อุปกรณ์ การจัดการอารมณ์ความรู้สึกและความเข้าอกเข้าใจผู้อื่น
- ด้านที่ 3 การจัดการความปลอดภัยในโลกดิจิทัล (Digital Security) เพื่อให้สามารถหลีกเลี่ยง ป้องกัน และรับมือกับความเสี่ยงและภัยคุกคามออนไลน์ได้
- ด้านที่ 4 การรู้เท่าทันดิจิทัล (Digital Literacy) เพื่อให้สามารถใช้งานข้อมูล ข่าวสาร และสื่อออนไลน์ ต่างๆ ที่มีความน่าเชื่อถือและสามารถสร้างสรรค์สื่อดิจิทัลได้อย่างสร้างสรรค์ และสุดท้าย
- ด้านที่ 5 การสื่อสารดิจิทัล (Digital Communication) เพื่อให้สามารถใช้เครื่องมือออนไลน์ต่าง ๆ ในการติดต่อสื่อสารกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ อีกทั้งรู้จัก เข้าใจ และจัดการกับร่องรอยดิจิทัลที่ส่งผลดีต่อตนเองได้
นอกจากเนื้อหาข้างต้นแล้ว หลักสูตร Digital Citizen ของ ETDA ยังได้มีการจัดทำแบบประเมินเพื่อวัดผลการเรียนรู้และความเข้าใจของกลุ่มเป้าหมาย ก่อนและหลังเข้าร่วมการอบรม ที่มีเนื้อหาการประเมินครอบคลุมเนื้อหาทั้ง 5 ด้าน ซึ่งจากการทดลองนำเนื้อหาหลักสูตรไปนำร่องจัดอบรมเพื่อพัฒนาความเป็นพลเมืองดิจิทัลร่วมกับภาคีเครือข่าย อย่างมหาวิทยาลัยขอนแก่น ทั้งในรูปแบบออนไลน์ ออฟไลน์ และไฮบริด ครอบคลุมทั่วประเทศ เช่น ภาคเหนือ (น่าน) ภาคใต้ (ตรัง) ภาคอีสาน (นครพนม เลย ขอนแก่น) ภาคกลาง (สระบุรี ลพบุรี) ภาคตะวันออก (ชลบุรี) รวมทั้งกรุงเทพฯ และปริมณฑล โดยมีผู้เข้าร่วมการอบรมไปแล้วเกือบ 500 คน
พบว่า จากการทดลองหลักสูตรดังกล่าว สมรรถนะความเป็นพลเมืองดิจิทัลในทุกด้านเมื่อเรียนรู้เนื้อหาในหลักสูตรแล้วมีความเข้าใจเพิ่มมากขึ้น ทั้งในกลุ่มเยาวชนและผู้สูงอายุ โดยในกลุ่มเยาวชนมีผลการทดสอบสมรรถนะความเป็นพลเมืองดิจิทัลสูงขึ้น จากก่อนการอบรมที่มีค่าเฉลี่ยร้อยละ 48.48 เป็นร้อยละ 74.10 โดยมีผลการทดสอบด้านการรู้เท่าทันดิจิทัล (Digital Literacy) สูงสุดถึงร้อยละ 77.63
ขณะที่ กลุ่มผู้สูงอายุ มีผลการทดสอบสมรรถนะความเป็นพลเมืองดิจิทัลสูงขึ้นจากก่อนการอบรมที่มีค่าเฉลี่ยร้อยละ 47.99 เป็นร้อยละ 73.75 โดยมีผลการทดสอบด้านการสื่อสารดิจิทัล (Digital Communication) สูงสุดถึงร้อยละ 79.69
อย่างไรก็ตาม ผลการทดสอบหลังการอบรมของทั้งสองกลุ่มมีข้อมูลที่สะท้อนให้เห็นว่า คนไทยยังจำเป็นต้องพัฒนาความรู้ในด้านการจัดการความปลอดภัยในโลกดิจิทัล (Digital Security) ให้เพิ่มมากขึ้น
ทั้งนี้ ผลจากการนำร่องทดลองอบรมภายใต้หลักสูตรนี้ จะเป็นส่วนหนึ่งที่นำไปพัฒนารูปแบบในการนำเสนอเนื้อหาของหลักสูตร Digital Citizen ในระยะต่อไปให้มีความเหมาะสม สอดคล้องกับพฤติกรรมของคนไทยในปัจจุบันเพิ่มมากขึ้น และพร้อมเผยแพร่ให้ทุกภาคส่วนที่สนใจนำไปเป็นคู่มือในการถ่ายทอดความรู้ เพื่อยกระดับทักษะคนไทยให้พร้อมกับการเป็นพลเมืองที่มีคุณภาพ ได้ดาวน์โหลดไปใช้ฟรีกัน ภายในปลายปีนี้ และ ETDA ยังเตรียมพร้อมในการขยายเครือข่ายการใช้คู่มือและสื่อการเรียนการสอนไปยังเยาวชนที่ยังขาดแคลนสื่อการเรียนรู้ในพื้นที่ต่าง ๆ เพิ่มมากขึ้น
